معاینات شغلی

معاینه شغلی کارگر و یا کارمند یکی از اصول مهم برنامه های بهداشت حرفه ای بوده و در موارد مختلف و با اهداف متفاوت انجام می شود.

نظرکلی در همه موارد :

تعیین میزان سلامتی کارگران، تشخیص زودرس و درمان به موقع بیماریها، انتخاب کارگران مناسب برای کارهای مختلف، جلوگیری از بروز حوادث، پیشگیری از بیماریهای شغلی و غیر شغلی، حفظ سلامت سایر کارگران و کارمندان، حفظ سرمایه کارفرما یا بیمه گذار می باشد.

بسته به موارد مختلف و هدف معاینه نحوه و حدود معاینات از معاینه ساده یک عضو تا معاینه کامل همه اعضاء و استفاده از وسائل پاراکلینیک و حتی مشاوره با متخصصان مختلف فرق می کند. مهمترین معاینات معمول بهداشت حرفه ای عبارتند از :

الف - معاینات قبل از استخدام :

انتخاب کار باید از روی عقل و بصیرت و با توجه به میزان قدرت و قابلیت افراد و حتی الامکان متناسب با ذوق و استعداد شخص باشد تا باعث تقویت دائمی قوای بدن و موجب شادی و نشاط گردد. امروزه متخصصان بهداشت حرفه ای بر این عقیده اند که نه تنها افراد سالم بلکه آنان که عیب و نقص بدنی دارند و یک یا چند عضو خود را از دست داده اند نیز می توانند کار انجام دهند و هر کس به تناسب استعداد و توانایی خود قادر به انجام کار خاصی باشد بنابراین لازم است که همه متقاضیان کار قبل از استخدام از نظر سنجش سلامتی و توانایی کار و هدف های دیگر مورد معاینه پزشکی قرار گیرند.

مهمترین هدف های معاینه قبل از استخدام عبارتند از :

1- تعیین استعداد بدنی و قابلیت فرد برای کار مورد نظر

2- حفظ صنعت و سرمایه و سلامت کارگران دیگر

3- تعیین حدود سلامت متقاضی و محدودیتهایی که باید در کار بعدی خود داشته باشد.

4- تشخیص زودرس بیماریها و درمان آنان

5- تعیین ضایعات و نواقص قبلی متقاضی و ثبت در پرونده او تا بعداً به حساب ضایعات ناشی از کار منظور نشود.

6- کشف بیماریهای قابل سرایت کارگر و جلوگیری از انتشار آنها.

7- تعیین لزوم، دفعات و فاصله معاینات بعدی که از کارگر باید به عمل آید.

8- تشکیل پرونده بهداشتی و استفاده از آن در مراجعات بعدی کارگر

9- آشنا شدن به روحیات و اطلاعات بهداشتی کارگر.

برای اجرای موفق این برنامه، پزشک علاوه بر داشتن اطلاعات کافی پزشکی، بایستی اطلاعاتی نیز در مورد محیط های کار، نحوه انجام کار و هم چنین قدرت جسمانی و روانی مورد لزوم جهت انجام کار داشته باشد. معاینات پزشکی مورد لزوم در بدو استخدام بستگی به نوع کار داشته ولی بطور کلی شامل مراحل زیر می باشد :

- گرفتن شرح حال از متقاضی

- معاینه بدنی و انجام آزمایشات پاراکلینیکی و در صورت لزوم مشورت با متخصصان دیگر.

ضمناً برای ثبت این اطلاعات از فرم های مخصوص استفاده می شود. در انتهای این معاینه پزشک می بایست نتیجه معاینات را بدون ذکر بیماریها و ناراحتی های متقاضی و سوابق خانوادگی او و با تصریح این نکته که کارگر قادر به انجام کار مورد نظر
می باشد یا نه و در چه شرایطی باید بکار بپردازد به اطلاع مسئولین امر برساند.

ب - معاینات دوره ای (متناوب) :

منظور انجام معاینات پزشکی در فواصل معین جهت نیل به هدفهای زیر
می باشد :

1- تشخیص زودرس بیماریها و عوارض ناشی از کار و غیر کار

2- پیگیری موارد مشکوک تا روشن شدن وضع آنان

3- درمان بموقع و جلوگیری از پیشرفت بیماری افراد

4- توصیه برای تغییر شغل و یا محدود کردن کار افراد بیمار

5- جلوگیری از انتقال و انتشار بیماریهای قابل انتقال به دیگران

6- پیشگیری از بروز بیماریهای شغلی در افرادی که کار مشابه دارند

7- مطالعه اثرات زیان آور مواد موجود در محیط کار

8- تعیین اثر محیط بر سلامتی و بیماری کارگران

9- ارزشیابی روشهای پیشگیری و ایمنی

فاصله زمانی انجام اینگونه معاینات به نوع کار - موادی که کارگران با آن سروکار دارند و سن کارگر بستگی دارد ولی اگر منظور از انجام این معاینات صرفاً بررسی سلامتی کارگر باشد، این فاصله یکسال در نظر گرفته می شود.

در این نوع معاینات باید به سوابق شغلی، کار فعلی و محیط کار کارگر و خطرات ناشی از آن توجه بیشتری شود ضمناً پزشک پس از اتمام معاینات بایستی کارگر یا کارمند معاینه شده را با زبان ساده در جریان نتیجه معاینات قرار داده و راهنمائی های لازم را در مورد نحوه انجام کار و طرق پیشگیری بنماید.

ج - معاینات اختصاصی :

تحت این عنوان می توان از معاینات ذیل نام برد :

1- معاینات اختصاصی کارگران مشاغل سخت و زیان آور :

برحسب این که کارگر با چه نوع ماده ای در تماس است از نظر نوع و آزمایشات بالینی و آزمایشگاهی و هم چنین فاصله زمانی معاینات متفاوت است.

2- معاینه در موقع تغییر شغل :

مانند معاینه قبل از استخدام، شاغل باید برای تصدی شغل جدید از نظر پزشکی ارزشیابی گردد تا از نظر جسمانی و روانی صلاحیت احراز شغل جدید را داشته باشد.

3- معاینه در موقع برگشت بکار :

هر گاه شاغل بعلت انتقال، ماموریت، مرخصی طولانی، مدت مدیدی از محیط کار بدور باشد، یا بعلت سانحه و یا بیماری مدتی خارج از محیط کار باشد، در هر دو صورت لازم است که قبل از اشتغال مجدد بکار، بار دیگر مورد معاینه قرار گیرد زیرا در صورت اول ممکن است در مدت غیبت طولانی، در قوای شاغل و یا در شرایط کار تغییری پیدا شده باشد و در صورت دوم ممکن است عارضه و بیماری بقدری قوای او را بتحلیل برده باشد و یا نقص عضوی بجای مانده باشد که دیگر قادر به ادامه کار گذشته نباشد.

4- معاینه پزشکی در مقابل درخواست :

اینگونه معاینات معمولاً با درخواست کارفرما جهت انجام ارزشیابی مجدد افراد خاص یا افراد شاغل در واحد یا قسمت خاص صورت می گیرد. مثلاً برای بررسی دلیل غیبت های افراد در قسمت خاصی از محل کار.