سم شناسی فلزات

در مطلب تهیه شده مهمترین مکانیسم اثر، عوارض و نشانه های سمیت و راههای پیشنهادی در موارد مسمومیت با فلزات سمی آمده است.  آرسنیک (AS) و گاز آرسین (AsH3) مکانیسم اثر سمی: اتصال به گروههای سولفیدریل در آنزیمها و پروتئینها و تداخل با سیستم متابولیسم سلولی آرسنیک پنج ظرفیتی: میتواند جایگزین فسفات غیر آلی در تولید منبع انرژی سلولی یل ATP شود. آرسنیک سه ظرفیتی: اتصال به گروههای سولفیدریل مخصوصا لیپوئیک اسید و تداخل با تولید انرژی میزان مسموو شدت مسمومیت ترکیبات آرسنیک: آرسنیک آلی< آرسنیک 5 ظرفیتی<آرسنیک 3 ظرفیتی< آرسین (AsH3) علائم مسمومیت حاد: اختلالات دستگاه گوارش، اثرات سیستم اعصاب مرکزی (CNS): اثرات نهائی آن به صورت تشنج و کما دیده می شود. آریتمی های بطنی، اتساع عروق و افزایش نفوذ پذیری مویرگی، افزایش پیگمانتاسیون پوستی و آسیب به لوله های کلیوی می باشد. علائم مسمویت مزمن:  التهاب کلیوی عصبی (نفریت پلی نوری)، التهاب پوستی و پیدایش خطوط سفید در ناخن ها (Mees lines)، نارسائی کلیوی، سیروز کبدی و تغییرات خلقی در فرد می باشد. درمان: شستشو معده و جلوگیری از جذببیشتر آرسنیک، وااردا نمودن فرد به استفراغ بیشتر، تجویز پادزهر مناسب دیمر کاپرول و یا پنی سیلامینو همچنین درمان علامتی و حمایتی می باشد.  سرب مکانیسم اثر: در بدن تجمع می یابد، بیشترین در جه مسمومیت در بچه ها اتفاق می افتد (بچه ها به علائم مسمومیت با سرب حساستر هستند). عمدتا در استخوانها تجمع می یابد اما بیشتر علائم مسمومیت در ارگانهای دیگر مانند مغز استخوان و بافتهای سیستم عصبی دیده می شود.     علائم مسمومیت حاد: تحریک گوارشی و آسیب کلیوی. در مسمومیت حاد به نظر میرسد که سرب وارد مغز می شود و باعث اثراتی بر روی سیستم اعصاب مرکزی حتی در بزرگسالان می شود. علائم مسمویت مزمن (Plumbism): پیدایش خطوط سربی بر روی لثه، تشکیل اریتروسیت و گلبولهای قرمز نابالغ، تجمع دلتا-آمینو لوولینیک اسید (پیشتاز سنتز هموگلوبین). اثرات گوارشی (کولیک سرب): بی اشتهائی عصبی، یبوست، درد شکمی   اثرات سیستم اعصاب مرکزی در بچه ها به علت عدم تکامل کامل سد خونی مغزی نخاعی (BBB) بیشتر دیده می شود. تحریک پذیری، تغییرات رفتاری، نقصان یادگیری و کاهش قدرت حافظه، کما و تشنج های شدید اثرات  عصبی-عضلانی: ضعف عضلانی، فلج، ناهماهنگی حرکات عضلات اسکلتی، درد عضلات، افتادگی مچ دست و پا، درد با ریشه عصبی درمان: جلوگیری از جذب بیشتر سرب، تجویز شلاته کننده ممکن است موجب تشکیل شکل آلی سرب و نفوذ راحتر آن به مغز شود ولی د سمیت عصبی شدید می بایست عامل شلاته کننده مناسب داده شود.   آهن مکانیسم اثر آن مشخص نشده است. عوارض مسومیت حاد: تحریک شدید دستگاه گوارش و التهاب، نکروز و خونریزی (سد موکوسی دستگاه گوارش را تخریب می کند)، که می تواند موجب کاهش فشار خون شود. اسیدوز متابولیک و نیز شوک درمان: انجام لاواژ در ساعات اولیه بعد از خوردن، تجویز پادزهر دفروکسامین به صورت تزریقی، درمان علامتی و خفظ علائم حیاتی   جیوه مکانیسم اثر: تمام ترکیبات نمک غیر آلی و آلی جیوه سمی هستند. بسیاری از اثرات سمیت حاد جیوه به آسیب دستگاه گوارش ارتباط دارد. دارای میل اتصالی بالا برای گروه های گوگردی و پروتیئنها است. علائم مسمومیت جیوه غیر آلی: تحریک و خورده شدن سطح سلولی، درد شکمی، استفراغ (که میتواند خونی باشد). اثرات ثانویه مسمومیت شامل: اسهال، نکروز توبولی کلیوی حاد، شوک می باشد. اثرات تاخیری سمیت: آسیب کلیوی شدید که می تواند موجب قطع ادرار شود، آسیب به دستگاه گوارش که می تواند موجب خونریزی شود. اثرات مزمن اولیه: افزایش بزاق، تورم گلو و خونریزی از لثه، در برخی خطوط جیوه ای بر روی لثه دیده می شود. اثرات مزمن تاخیری: ارتیسم (افزایش کم روئی، بی ثباتی احساسی و عاطفی، لرزش در دست و پا، التهاب لثه و دهان (در موارد شدید همراه با از دست رفتن دندان همراه باشد). افزایش تماس با جیوه می تواند موجب نامنظمی حرکات دست و پاها شود، خواب آلودگی، دپرسیون، فقدان  حافظه، توهم، اغواء و حتی دیوانگی شود. جیوه آلی (متیل و تترا اتیل جیوه): عمدتا دارای اثرات مرکزی پاراستزی (مور مور شدن)، حرکات غیر ارادی عضلات، ناهماهنگی حرکات عضلات و ضعف شدید در میدان دید می باشد. درمان: شستشوی معده و یا القاء استفراغ، تجویز مایعات مخصوصا شیر، تخم مرغ خام یا زغال فعال. دیمر کاپرول تزریقی در مسمومیت با جیوه غیر آلی داده می شود. تجویز حتما بایستی تزریقی باشد زیرا فرم متصل شده جیوه با ترکیب شلاته کننده راحتتر از دستگاه گوارش جذب می شود. درمان مسمومیت جیوه علامتی است و نیازمند کنترل علائم حیاتی است. شلاته کننده های فلزی شلاته کننده یک ترکیب شیمیائی است که به فلزات در حال ثابت متصل و از طریق ادرار و مدفوع دفع می شود. فارماکولوژی شلاته کننده های فلزی دیمر کاپرول (BAL: British Anti-Lewisite) برای شلاته کردن آرسنیک، سرب، طلا و جیوه غیر آلی استفاده می شود. اثرات سمی: اختلالات سیستم عصبی مرکزی- اختلالات قلبی-عروقی- (ممکن است با آسیب به مویرگها باعث شوک شود). کمپلکس آهن-BAL سمی است، بنابراین در مسمومیت با آهن نبایستی استفاده شود. کاربرد: معمولا در مسمومیت شدید فلزات در مدت 14-7 روز با تزریق عضلانی عمیق استفاده می شود. کلسیم دی سدیم ادتات (CaNa2EDTA): موارد مصرف: برای شلاته کردن سرب، روی، و همچنین آلترناتیو دیگر شلاته کننده برای سایر مسمومیت های فلزی استفاده می شود. اثرات سمی: آسیب کلیوی، ایجاد اختلال در نوار قلبی (EKG) کاربرد: در مقادیر استفاده کمتر از mg/kg 50 روزانه اثرات سمی کمتری دارد. برودن ده ادراری بایستی وجود داشته باشد. دوره درمان نبایستی بیش از 7-5 روز باشد. از Na2EDTA نبایستی استفاده شود زیرا می تواند به کلسیم متصل می شود و موجب کمبود کلسیم می شود. پنی سیلامین موارد مصرف: برای شلاته کردن مس، و آلترناتیو دیگر برای شلاته کردن در زمان مسومیت با سایر فلزات است. اثرات سمی: آسیب کلیوی، کمبود ویتامین B6 (پیریدوکسین)، افزایش ائوزینوفیل گذرا. در کودکان با نارسائی کلیوی مزمن منع مصرف دارد. سوکسیمر یک شلاته کننده مشابه دیمر کاپرول است که میتواند به صورت خوراکی داده شود. از اثرات جانبی مهم آن اختلالات گوارشی است. دفروکسامین موارد مصرف: برای شلاته کردن فلزات مخصوص آهن استفاده می شود (معمولا از طریق خوراکی). اثرات سمی: انفوزیون سریع دارو ممکن است موجب شوک شود. درمان درازمدت ممکن است باعث آسیب چشمی شود. کاربرد: دوز خوراکی در اتصال به آهن در دستگاه گوارش موثر است. ج جدول یک: ماده شیمیائی ترکیبات مهم که دارای اثرات سمی شناخته شده هستند. اثرات زیان آور تائید شده حداکثر تراکم مجاز (1991 ACGIH) آرسنیک هیدروژن ارسنیک– انیدرید آرسنیک-ارسنیک ها- تری اکسید آرسنیک- تری سولفور آرسنیک عوارض مزمن– ناراحتیهای پوستی پوست – تخریب مجاری بینی 25/0 میلی گرم در متر مکعب هوا برای تری اکسید ارسنیک آهن آهن فلزی – اکسید مغناطیسی- اکسید فریک – هیدروکسید آهن اثرات ریه ها 5 میلی گرم در متر مکعب هوا برای دودهای اکسید آهن آنتی موان آنتی موان فلزی – تری اکسید آنتی موان – تری کلور آنتی موان – تری سولفور آنتی موان – هیدروژن آنتی موان درماتیت – ناراحتی های گوارشی – تحریک مجاری تنفسی – ناراحتی های قلبی 5/0 میلی گرم در متر مکعب هوا آلومینیوم آلومینیم – سولفات آلومنیم – اکسید آلومینم امکان صدمه به ریه ها 5 میلی گرم در متر مکعب هوا اورانیوم اورانیم فلزی عوارض کلیوی 20 میکروگرم برای املاح محلول و 25 میکروگرم برای املاح نامحلول در متر مکعب هوا بریلیوم بریلیوم فلزی- سولفات بریلیوم- اکسید بریلیوم – فلوئور بریلیوم – سیلیکات مضاعف بریلیوم و روی – سیلیکات بریلیوم و آلومینیم ضایعات ریوی 2 میکروگرم در متر مکعب هوا سرب سرب فلزی – بی اکسید سرب – کربنات سرب – اکسید سرب – سولفات سرب- تیتانات سرب – استات سرب – آرسنات سرب – کلرور سرب-سیلیکات سرب – کرومات سرب قولنج روده – ناراحتی های معدی روده ای – کم خونی – ضعف اثرات زیان آور و مخرب روی سلسله اعصاب 15/0 میلی گرم در متر مکعب هوا برای گرد و غبار و دوده سرب قلع قلع فلزی- بی اکسید قلع – تتراکلرور قلع عوارض پوستی و تعدادی پنوموکونیوز خوش خیم 2 میلی گرم در متر مکعب هوا کبالت کبالت فلزی – اکسید کبالتیک- سولفات کبالت امکان آسیب به ریه ها 5/0 میلی گرم در متر مکعب هوا برای ذرات گرد وغبار و دوده کروم اکسید کروم – کروماتها – بیکروماتها – کروم فلزی – ترکیبات کرمیک تحریکات ، التهابات و اولسراسیون بینی و پوست 05/0 میلی گرم در مترمکعب هوا کادمیوم کادمیوم فلزی- اکسید کادمیوم- سولفور کادمیوم عوارض ریوی 05/0 میلی گرم در متر مکعب هوا مولیبدن اکسید های مولیبدن – سولفور مولبیدن – مولیبداتها عوارض ریوی املاح محلول 5 میلی گرم و املاح نامحلول 10 میلی گرم در متر مکعب هوا منبع :بزرگترین سایت سم شناسی ایران