روشهای مدیریت ریسک و ارزیابی آن

ادامه مطلب را کلیک کن

مدیریت ریسک و ارزیابی آن

مدیریت ریسک و ارزیابی آن در  HSE MS شناسایی خطارت مرتبط با حیطه های بهداشت، ایمنی و محیط زیست و همجنین تعیین اهمیت آنها از طریق ارزیابی ریسک و مدیریت آن می باشد.

امروزه برای شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک آنها تکنیک های بسیار زیادی معرفی شده است که هر کدام از نقاط قوت و ضعف خاص خود برخوردار می باشند. تکنیکهای موجود که تعداد آنها از عدد 100 تجاوز می کند را می توان از دیدگاههای مختلف طبقه بندی کرد. برای مثال تعدادی از این تکنیکها کاربرد مدیریتی و تعدادی دیگر کاربرد مهندسی دارند هر چند که در اغلب آنها سیستم مورد مطالعه از هر دو دیدگاه یاد شده ارزیابی می گردد. هم چنین تکنیکها را می توان از نظر تناسب آنها از نظر چرخه عمر سیستم نیز تقسیم بندی کرد. برای مثال در حالیکه روشهای نظیر لیست مقدماتی خطر(PHL) یا آنالیز مقدماتی خطر(PHA) ابزاری مناسب برای ارزیابی سیستم در فازهای اولیه محسوب می شوند بکارگیری تکنیک آنالیز علل معمول (CCA) بدلیل نیاز به اطلاعات جامع جهت تکمیل آن در فازهای ابتدائی قابل توصیه نخواهد بود. علاوه بر این انواعی از تکنیکها از ماهیتی استقرائی و تعدادی دیگر از نوع قیاسی می باشند. برای مثال روش آنالیز درخت رویداد(ETA)برای آنالیز از ساختار کل به جزء استفاده می کند در صورتیکه این ساختار در روش حالات شکست و آنالیز اثرات(FM&EA) از نوع جزء به کل است. علاوه بر این روشهای نظیر آنالیز درخت خطا(FTA)امکان کمی سازی نتایج را فراهم می سازد ولی تکنیکهای نظیر آنالیز خطرات خطا(FHA) از توانمندیهای یاد شده برخوردار نمی باشد

از مهمترین روشهای ارزیابی و مدیریت ریسک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

                 1. Cause-Consequence Analysis

                2.Common Cause Analysis

               3.  Energy Trace and Barrier Analysis(ETBA)

               4.  Event Tree Analysis (ETA)

               5.  Explosive Safety Analysis

                6.  Failure Modes And Effects Analysis (FMEA)

               7.  Failure Modes, Effects, and Criticality Analysis (FMECA)

               8.  Fault Hazard Analysis

                9.Fault Tree Analysis (FTA)

               10.  Fire Hazards Analysis

               11.  Hazard and Operability Study (HAZOP)

               12.  Human Error Analysis

              13. Interface Analysis

              14. Job Safety Analysis

              15. Management Oversight and Risk Tree (MORT)

              16. Operating and Support Hazard Analysis(OSHA)

              17. Preliminary Hazard Analysis (PHA)

              18. Preliminary Hazard List (PHL)

               19. Technique for Human Error Prediction (THERP)

              20. What-If Analysis

˜    روش HAZOP(hazard & operability study)
تکنیک هازوپ عبارت است از یک رهیافت گروهی سیستماتیک جهت شناسایی خطرات فرایند و ناکارایی های یک سیستم. این روش کیفی بوده و برای شناسایی ریسک های بسیار خطرناک به کار میرود و همچنین از تیمی متخصص در همه علوم بهره گرفته میشود.
هدف : شناسایی خطرات بالقوه فرآیند که قبل از آن نیز انحراف سیستم از اهداف تعیین شده شناسایی میگردد.
این روش برای سیستم های پیچیده مناسب بوده و سخت افزار سیستم را به گونه ای جامع بررسی مینماید نتایج حاصل نیز بسیار مفصل و دقیق هستند.
معایب : وقت گیر بوده و امکان حصول نتیجه در نقص های چند عاملی وجود ندارد.
شرح کار: تیم منتخب تلفیق عبارات راهنما (هیچ،بیشتر،کمتر،معکوس)که در مورد فرآیند صادق است وبا حالات مختلف و وضعیت های فرآیند (جریان ،فشار،دما و...) ارتباط پیدا میکند. را از طریق طوفان ذهنی بررسی کرده و میتواند انحرافات احتمالی بدترین پیامد را دنبال نماید.

˜    چه میشود اگر(WHAT IF METOD) :
در این روش با پرسش نتایج حاصل از وقوع یک رویداد مشخص ریسک ها شناسایی شده و روش های کنترل پیشنهاد میگردد.
هدف : شناسایی اثرات رویداد های ناخواسته بر سیستم یا در نظر گرفتن دقیق اثرات وقایع غیر منتظره بر روی یک سیستم است. این روش همواره با پرسش "  چه میشود اگر" شروع میشود مانند : چه میشود اگر دما از حد تعیین شده بالاتر رود؟

˜    ارزیابی ریسک زیر سیستم    (SSHA)Sub System Hazard Analysis :
برای شناسایی خطرات ناشی از طراحی سیستم های بزرگ انجام میگردد.
خطاها ،نقص ها و تجهیزات ، نرم افزارها و خطاهای انسانی به صورت جداگانه یا همراه همدیگر بررسی میشوند.
معمولا این روش با توجه به پیچیدگی زیر سیستم توسط سازنده وسیله مذکور صورت میگرد.

˜    ارزیابی ریسک به روشSHA System Hazard Analysis :
این روش وضعیت ایمنی کل سیستم را ارزیابی میکند و خروجی و نتایج روش SSHA را جمع بندی میکند.
این روش در واقع ارتباط زیر سیستم ها را از لحاظ موارد ذیل بررسی مینماید.
مطابقت با معیارهای ایمنی
مجموعه ای از رویداد های خطرناک که سبب نقص میشود به شرح ذیل است:
• تغییرات در طراحی
• عملکرد کنترل سیستمی
• عملکرد کنترل انسانی
روش SHA در برگیرنده خطرات کشف شده در SSHAونیز توصیف این خطرات خواهد بود.

˜    ارزیابی ریسک به روش آنالیز خطر عملیات و پشتیبانی  O&SHA(operational &support hazard analysis) :
بر خلاف اغلب روشها این روش با هدف : شناسایی و ارزیابی خطرات محیط ،کارکنان،و روشهای انجام کار و تجهیزات به کار گرفته شده در سراسر عملکرد سیستم را بررسی می نماید.روش O&SHA خطرات ناشی از انجام فعالیت ها یا وظائف افراد را شناسایی ،ثبت و ارزیابی مینماید.
که شامل موارد ذیل میباشد:
 • تغییرات برنامه ریزی شده سیستم
 • واسطه ها ورابط های تاسیسات ودستگا ه ها
 • محیط های برنامه ریزی شده ، وسایل پشتیبانی ودیگر تجهیزات
 • توانایی فعالیت ها یا وظائف
 • اثرات وظائف هم زمان و محدودیت های آن
 • نیازمندیهای سیستم به پرسنل ایمنی و بهداشت
 • پتانسیل وقوع رویداد

˜    ارزیابی درخت خطا FTA ( fault  tree analysis) :
در این روش یک وضعیت نامطلوب یا بحرانی در نظر گرفته شده سپس با توجه به محیط و عملکرد سیستم همه راه هایی که میتوانند سبب بروز آن وضعیت ناخواسته و نامطلوب شوند جستجو میگردد.
در واقع درخت خطا یک مدل تصویری از خطا را فراهم میآورد.
  FTA یک مدل کیفی و یک روش قیاسی  است که میتوان  آنرا به شکل کمی اجرا نمود.

˜    ارزیابی خطرات نرم افزار SWHA:
این روش خطاهای نرم افزاری را بررسی می نماید شامل:
• خطاهای برنامه نویسان
• خطاهای خصوصیات نادرست نرم افزار ناشی از عدم درک کامل سیستم از عملکرد آن

˜    غفلت مدیریت و درخت ریسک MORT:
این روش دو مفهوم را مورد بررسی قرار میدهد
ریسک های پذیرفته شده و سهل انگاری و غفلت
در MORT رویداد اصلی همان زیان است

˜    روش ردیابی انرژی و ارزیابی حفاظها ETBA(energy trace & barrier analysis) : تمرکز بر وجود انرژی در سیستم و موانع موجود برای کنترل انرژی.