kurdistan HSE
سایت تخصصی ایمنی، بهداشت صنعتی و سیستم های مدیریتیkurdistan HSE
سایت تخصصی ایمنی، بهداشت صنعتی و سیستم های مدیریتی
راهکارهای مناسب جهت افزایش ضریب ایمنی و کنترل ضایعات پیمانکاران
تحلیل حوادث
تجزیه و تحلیل حوادث مرگبار مرتبط با تجهیزات در عملیات حفاری معدن در آمریکا : سال 1995-2005
فاطمه کرمی
فاطمه اسدالله زاده زارع
چکیده :
به رغم کاهش قابل ملاحظه در میزان مرگ و میر در حفاری معادن ، تعداد این حوادث در سطح بالائی است ، بر اساس تعداد مرگ و میرهای سالانه ، نگرانی عمده و مستمر در ایمنی معدن ، مرتبط با ادوات میباشد ، این مطالعه به منظور مشخص نمودن مرگ و میرهای روی داده در معادن و مرتبط با تجهیزات صورت گرفته ، و انجام تجزیه و تحلیل حوادث روی داده طی 11 سال گذشته یعنی از سال 1995 تا سال 2005 می باشد . مرگ و میرهای حاصل از گزارشات اداره ی بهداشت و ایمنی معادن در این مطالعه استفاده شده ، نتایج نشان میدهد که نسبت کل مرگ و میرهای معادن و منسوب به تجهیزات از 37% تا 88% د سال میباشد در این گزارشات چارچوب های مذکوربه بیشترین نسبت مرگ و میرها مربوط به کامیونها (3/23 %) و تسمه نقاله ها (3/9 % ) لودر (5/8 % ) و تجهیزات مختلف (6/36 % ) می باشد . رابطه بین تعداد مرگ و میرهای مربوط به تجهیزات و تجربه حفاری معدن نیروی کار ، نیز بررسی شد . این مطالعه نشان میدهد که کارگران با کمتر از 5 سال تجربه مناسب در حفر معدن 44% کل مرگ و میرها را به خود اختصاص داده اند . از کل مرگ و میرهای حاصله در مدت زمان 11 ساله (1995تا2005 ) .
بررسی اماری حادثه
وزارت کار و امور اجتماعی
معاونت تنظیم روابط کار
اداره کل بازرسی کار
نتایج بررسی آماری حوادث ناشی از کار
(کشورهای ترکیه،یوگسلاوی و هندوستان)
منبع: سایت سازمان جهانی کار(ILO)
گردآورنده و مترجم: لیلا حسنی
نتایج بررسی های آماری حوادث ناشی از کار در کشور ترکیه
( در طی سالهای 1995 تا 1997 )
بر طبق بررسی های صورت گرفته توسط ILO، سالانه 000/000/250 حادثه در سطح دنیا اتفاق می افتد و نرخ تلفات ناشی از حوادث، 14 نفر در هر 000/100 نفر حادثه دیده می باشد. با توجه به نرخ بالای حوادث در سطح دنیا، تنها 15-5 درصد نیروی کار، به سرویسهای بهداشت حرفه ای (درمحل کار) دسترسی دارند.
و اما آمار بدست آمده در کشور ترکیه حاکی از آنست که نرخ حوادث مرگبار در این کشور سالانه به میزان 3/22 نفر در هر 000/100 حادثه دیده میباشد و از هر 000/100حادثه به وقوع پیوسته، 7/976 حادثه می تواند مرگبار باشد، ولی در سال 2000، نرخ تلفات مرگبار شامل 9/13 نفر به ازای هر 000/100 حادثه بود و نرخ تکرار حوادث به میزان 3/14 حادثه از هر 000/100 حادثه می باشد.
آمار پیش رو بر اساس اطلاعات حاصل از آمار حوادث صنعتی در مؤسسه بیمه اجتماعی ( SII ) می باشد و تنها کارگران مشمول بیمه اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته اند که معادل 5/14% جمعیت کل کشور می باشند. این مطالعه آماری ، در سالهای 1995 تا 1997 در منطقه Aegean Region که شامل شش استان بوده و 5/11% جمعیت کشور ترکیه را تحت پوشش قرار داده و به عنوان یک منطقه صنعتی بحساب می آید، صورت گرفته است.
بر اساس جدول 2 ، این بررسی در سه بعد نیروی کار، محیط کار و شرایط کاری مورد بررسی قرار گرفته است. در این طول این سه سال، تعداد کل حوادث 1694 حادثه بوده که 351 حادثه (معادل7/20%) آنها منجر به مرگ شده است. نرخ میانگین حوادث در طی این دوره سه ساله، 2/79 حادثه شغلی به ازای هر 000/100 نفر نیروی کار و نرخ میانگین حوادث مرگبار، 4/16 حادثه به ازای هر یکصد هزار نفر می باشد.
بر طبق جدول3، 9/93 درصد حادثه دیدگان مرد میباشند و میانگین سنی حادثه دیدگان 3/23 سال است. بر همین اساس 5/1جمعیت مورد مطالعه در معرض خطرجدی و ریسک بالایی قرار دارند که تقریباً 3/1 این جمعیت در رده سنی پایین هستند. 30% حادثه‌دیدگان در این رده سنی ( زیر 18 سال ) در بخشهای ساختمان سازی و معدن و استخراج دچار‌آسیب و یا حادثه شده اند. در کل گروههای سنی، بالاترین ریسک شامل گروه سنی متوسط (سنین 19 تا 44 سال) و معادل 3/78% می باشد.
در مورد محل کار، 63 درصد حوادث مربوط به کارگاههای با جمعیت زیر 50 نفر است که تقریباً نیمی از این حوادث (معادل 43 درصد آنها) مربوط به کارگاههای با جمعیت کمتر از 9 نفر می باشد. بنابر این توزیع حوادث مرگبار در کارگاههای کوچکتر بالاتر می باشد. بعلاوه، تکرارپذیری حوادث در این نوع کارگاهها بیشتر است.
بالاترین آمار حوادث به ترتیب مربوط به بخشهای تولیدی (معادل 52 درصد )، ساختمان‌سازی ( معادل 1/23%) و معدن و استخراج ( معادل 8/11 درصد ) می باشد. اکثریت حوادث ناشی از CIUB ( انواع بریدگی‌ها ) و معادل 6/35 درصد بوده و سپس حوادث ناشی از سقوط در رده بعدی و معدل 21 درصد کل حوادث می باشند.
8/16 درصد حوادث در طی روزهای آخر هفته (شنبه و
یکشنبه) و 5 درصد آنها در ساعات اضافه کاری و 7/26 درصد آنها نیز در طی شیفتهای
عصر و شبانه، به وقوع پیوسته اند. بنابر این اضافه کاری در شب، یک فاکتور مهم در
احتمال آسیبدیدگی یا وقوع حوادث مرگبار در محل کار می باشد. بررسی ها نشان می دهد
که ریسک حوادث مرگبار در شیفتهای بعد از ظهر و شب، 6/1 برابر بیشتر از شیفتهای
روزانه است. این حقیقت نشان
می
دهد که استراتژی پیشگیری از وقوع حوادث باید بر اساس تغییر شرایط کاری، برنامه‌ریزی
گردد.
جدول 1- شاخصهای بهداشت حرفه ای در ترکیه و منطقه Aegean
|
||||
|
درصد کارگران تحت پوشش SII درمقایسه با جمعیت کل کشور |
تعداد کارگران تحت پوشش SII |
(%) توزیع کارگاههای کوچک |
تعداد کارگاهها |
موقعیت |
|
% 8/9 |
000/759 |
%00/73 |
119000 |
Aegan Region |
|
% 8/7 |
100/254/5 |
%00/98 |
753000 |
Turkey |
|
شـاخصهای حوادث شـغلی |
|
تعداد مرگ و میرها نرخ تلفات در هر یکصدهزار نفر موقعیت |
|
351 6/46 Aegean Region
|
|
1173 3/22 Turkey |
|
اتحادیه های کارگری |
|
کارگاههای بدون اتحادیه کارگاههای شامل اتحادیه های کارگری (%) کارگری (%) موقعیت |
|
نامشخص 00/7 Aegean Region
|
|
8/56 7/11 Turkey |
1 ٭ منظور از کارگاههای کوچک، کارگاههای با جمعیت کمتر از 49 نفر کارگر می باشد.
جدول2 – متغیرهای مورد استفاده در بررسی بعمل آمده
|
( مرد - زن ) : نسیت |
کارگر |
|
(ساختمان سازی- استخراج و معدن- تولیدی- خدمات): نوع فعالیت اقتصادی (سایر موارد4-وسایل نقلیه موتوری- درون کارگاهی3- سقوط- بریدگی2- برخورد1) : نوع حادثه به وقوع پیوسته |
محیط کارگری |
|
( روزهای آخر هفته- روزهای کاری در طول هفته) : روز وقوع حادثه ( ساعات اضافه کاری- در طی 8 ساعت کاری در طول روز) : ساعات کاری روزانه (00: 8 -00:00 )شیفت شبانه (24:00-18:00) شیفت عصر (17:00-90:00) شیفت روزانه) : شیفت کاری |
شرایط کاری کارگری |
|
حوادث منجر به مرگ حوادث منجر به سایر صدمات جدی |
نتایج |
جدول 3- توزیع حوادث برحسب درصد در طی سالهای 1995 تا 1997 درAegean RegionÝ
|
تعداد |
درصد |
مشخصه های فردی کارگران |
|
جنسیت |
||
|
101 |
0/6 |
زن |
|
590/1 |
9/93 |
مرد |
|
3 |
1/0 |
نامشخص |
|
گروه سنی |
||
|
149 |
8/8 |
18= |
|
327/1 |
3-78 |
44-19 |
|
218 |
9/12 |
+ 45 |
|
مشخصه های محیطی محل کار |
||
|
تعداد کارگران |
||
|
071/1 |
2/63 |
50 |
|
489 |
9/28 |
50 = |
|
134 |
9/7 |
نامشخص |
|
فعالیت اقتصادی |
||
|
199 |
8/11 |
معدن و استخراج |
|
882 |
0/52 |
فعالیتهای تولیدی |
|
391 |
1/23 |
ساختمان سازی |
|
212 |
5/11 |
بخش خدمات |
|
10 |
6/1 |
نامشخص |
|
نوع حادثه |
||
|
603 |
6/35 |
انواع بریدگی ها |
|
355 |
0/21 |
سقوط از ارتفاعات / سقوط درسطوح هم سطح |
|
259 |
3/15 |
انواع برخوردها |
|
183 |
8/10 |
حوادث مربوط به وسایل نقلیه موتوری |
|
102 |
0/6 |
برق گرفتگی |
|
161 |
5/9 |
سایرموارد |
|
31 |
8/1 |
نامشخصÝ |
|
مشخصه های در ارتباط با شرایط کاری |
||
|
روز وقوع حادثه |
||
|
345/1 |
5/79 |
روزهای کاری در طول هفته |
|
286 |
8/16 |
(شنبه و یکشنبه) آخر هفته |
|
63 |
7/3 |
نامشخص |
|
|
|
ساعات کاری روزانه |
|
533/1 |
5/90 |
در طی 8 ساعت کاری در طول روز |
|
84 |
0/5 |
ساعات اضافه کاری |
|
77 |
5/4 |
نامشخص |
|
|
|
شیفت کاری |
|
035/1 |
1/61 |
شیفت روزانه |
|
265 |
6/15 |
شیفت بعد ازظهر و عصر |
|
188 |
1/11 |
شیفت شبانه |
|
206 |
2/12 |
نامشخص |
|
|
|
نتایج |
|
351 |
7/20 |
حوادث منجر به مرگ |
|
343/1 |
3/79 |
حوادث منجر به آسیب های جدی |
|
694/1 |
0/100 |
مجموع کل حوادث |
جدول 4- توزیع حوادث منجر به مرگ و یا منجر به صدمات جدی (برحسب درصد)
در طی سالهای 1995 تا 1997 در منطقه Aegean Region
بر طبق متغیرهای مورد مطالعه در جدول شماره 2 [1]Ý
|
حوادث منجر به صدمات جدی تعداد کل – 1343 |
حوادث مرگبار تعداد کل – 351 |
متغیرها |
|
|
|
گروه سنی |
|
1/9 |
7/7 |
18= |
|
2/78 |
6/78 |
44-19 |
|
7/12 |
7/13 |
45 = |
|
|
|
اندازه جمعیت کارگاه |
|
3/32 |
6/27 |
50 |
|
7/67 |
4/72 |
50 = |
|
|
|
نوع حادثه |
|
7/17 |
5/7 |
برخوردها |
|
4/44 |
2/5 |
CIUB |
|
3/19 |
2/29 |
سقوط |
|
0/7 |
3/26 |
وسایل نقلیه موتوری |
|
6/11 |
8/31 |
سایر موارد |
|
|
|
نوع فعالیت اقتصادی |
|
6/59 |
0/25 |
بخش تولیدی |
|
8/10 |
5/19 |
بخش خدمات |
|
1/10 |
4/18 |
معدن و استخراج |
|
6/19 |
1/37 |
ساختمان سازی |
|
|
|
روز کاری |
|
7/82 |
4/81 |
روز کاری طول هفته |
|
3/17 |
6/18 |
آخر هفته |
|
|
|
ساعات کاری روزانه |
|
7/97 |
3/91 |
در طی 8 ساعت در طول روز |
|
3/4 |
7/8 |
ساعات اضافه کاری |
|
|
|
شیفت کاری |
|
0/72 |
7/59 |
شیفت روزانه |
|
0/28 |
3/40 |
شیفت شبانه و عصر |
جدول5- فاکتورهای ریسکی مربوط به صدمات مرگبار حوادث (نتایج حاصل از رگرسیون لاجیستیک)
|
95%CI |
Odd ratio |
P |
طبقه‌بندی ها |
|
|
|
|
|
|
مدل کامل |
|
3.11-0.82 |
60/1 |
164/0 |
مرد |
جنسیت |
|
|
|
198/0 |
|
گروه سنی |
|
|
Ref |
|
44-19 |
|
|
2.60-0.78 |
43/1 |
245/0 |
18 سال و کمتر |
|
|
1.18-0.47 |
75/0 |
218/0 |
+ 45 |
|
|
1.58-0.75 |
10/1 |
642/0 |
50 |
(از نظر جمعیتی) اندازه کارگاه |
|
|
|
000/0 |
|
نوع فعالیت اقتصادی |
|
|
Ref. |
|
تولیدی |
|
|
4.01-0.55 |
50/2 |
000/0 |
معدن |
|
|
3.79-1.53 |
41/2 |
000/0 |
ساختمان سازی |
|
|
2.44-0.86 |
46/1 |
0.155 |
بخش خدمات |
|
|
|
|
000/0 |
|
نوع حادثه |
|
|
Ref. |
|
بریدگی ها (CIUB) |
|
|
7.29-1.79 |
62/3 |
000/0 |
برخورد |
|
|
17.32-4.72 |
05/9 |
000/0 |
سقوط |
|
|
48.61-12.48 |
56/24 |
000/0 |
وسایط نقلیه ماشینی درون کارگاهی |
|
|
55.47-12.26 |
10/26 |
000/0 |
برق گرفتگی |
|
|
21.04-5.31 |
60/10 |
000/0 |
سایر موارد |
|
|
1.78-0.78 |
20/1 |
425/0 |
آخر هفته |
روز کاری |
|
2.13-0.48 |
97/0 |
935/0 |
ساعات اضافه کاری |
ساعات کاری روزانه |
|
2.41-1.13 |
65/1 |
010/0 |
شیفت بعداز ظهرو شبانه |
شیفت کاری |
|
|
|
|
|
مـدل تقلیل یافـته |
|
|
|
000/0 |
|
نوع فعالیت اقتصادی |
|
|
Ref. |
|
فعالیت تولیدی |
|
|
4.11-1.61 |
58/2 |
000/0 |
معدن |
|
|
4.03-1.63 |
61/2 |
000/0 |
ساختمان سازی |
|
|
2.42-0.88 |
46/1 |
140/0 |
بخش خدمات |
|
|
|
|
000/0 |
|
نوع حادثه |
|
|
Ref. |
|
بریدگی ها (CIUB) |
|
|
7.17-1.78 |
58/3 |
000/0 |
برخورد |
|
|
16.62-4.56 |
71/8 |
000/0 |
سقوط |
|
|
45.30-11.83 |
15/23 |
000/0 |
وسایل نقلیه موتوری درون کارگاهی |
|
|
55.43-12.35 |
17/26 |
000/0 |
برق گرفتگی |
|
|
19.61-5.00 |
91/9 |
000/0 |
سایر موارد |
|
|
2.39-1.16 |
97 |
005/0 |
شیفت عصر و شبانه |
شیفت کاری |
نتایج بررسی صدمات ناشی ازکار منجر به مرگ در کشور یوگسلاوی (ایالت Vojvodiua)
دهة 1990 تا 1999
در دهة 1990 تا 1999، 336 مورد صدمه شغلی منجر به مرگ در وجوو
دینا به وقوع پیوست Ýکه به طور میانگین نرخ آن به
میزان 39/7 نفر در هر000 و100 نفر کارگر می باشد. بر اساس جدول 1، در دورة 6 ساله
اول این دهه، به میزان 79/58 درصد کاهش نرخ تلفات مشاهده می گردد. (نرخ تلفات
درسال 1990 27/9 و در سال 1996 82/3
می باشد.) همچنین بر اساس همین جدول، ساختمان سازی، بالاترین نرخ تلفات را دارا
بوده است که میزان آن 30/15 نفر به ازای هر000و100 نفر کارگر می باشد. پس از آن،
نرخ تلفات بعدی مربوط به بخش کشاورزی، ماهیگیری و جنگل‌داری و به میزان 69/12 و
سپس سرویسهای تجاری و دولتی به میزان 80/9 و در نهایت نرخ بعدی مربوط به واحدهای
حمل و نقل و سازمانهای خدمات عمومی و ارتباطات و به میزان 41/9 می باشد که این
بخشها بالاترین نرخ تلفات را دارا می باشند.
در این بررسی متغیرهای اجتماعی – اقتصادی زیر هم مدنظر قرار گرفته اند:
(برحسب گیگاوات ساعت (میزان برق مصرفی ) CH=Consumption of Electricity
(برحسب میلیون دینارÝ )مبلغ مربوط به هدر رفتن
تولید موادMP=Gross Material
Product
(برحسب میلیون دینار )
در آمد ملی I=National Income
برطبق شکل 1، بین میزان نرخ تلفات شغلی مرگبار و CE ، ارتباط مثبت معنی دار آماری وجود دارد که چنین ارتباطی بین این نرخ و بر طبق شکل 1 ، بین میزان نرخ تلفات شغلی مرگبار و CE ، ارتباط مثبت معنی دار آماری وجود دارد که چنین ارتباطی بین این نرخ و GMP و یا NI مشاهده نمی‌گردد .
براساس جدول 2 ، مرگ و میرهای ناشی از وسایل نقلیه موتوری (درون کارگاهی) در تمام تقسیم بندی ها در بالاترین رده نرخ مرگ و میر قراردارد که میزان آن از رنج 39/3 نفر به ازای هر یکصدهزار نفر در بخشهای تولید صنعتی و معدن ، تا 65/8 نفر به ازای هر یکصدهزار نفر در بخش ساختمان سازی متغیر میباشد .
رده بندی شامل حوادث ناشی سقوط در کارهای ساختمانی (سقوط از ساختمان ، پشت بام، نردبان، و داربست) و به میزان 99/2 نفر (در 000/100 نفر کارگر) ، تلفات ناشی از ماشین‌آلات کشاورزی ، جنگل داری ، و ماهیگیری و به میزان 74/2 ، مرگ و میرهای ناشی از حمل و نقل ریلی در بخش واحدهای حمل و نقل ، سازمانهای خدمات عمومی و ارتباطات به میزان 04/1 ، تلفات ناشی از قتل در سرویسهای تجاری و دولتی به میزان 03/1 و در نهایت برق گرفتگی در بخش تولید صنعتی و معدن میباشد که سایر عوامل ذکر شده هم در رده‌های بعدی و با نرخ پایینتر موجود میباشند .
براساس همین جدول در کل عوامل ذکر شده ، مرگ و میرهای ناشی از وسایط نقلیه موتوری درون‌کارگاهی بیشترین نرخ تلفات را به میزان 02/5 نفر به ازای هر 000و100 کارگر دارا بوده ، بعد از آن ماشین‌آلات بالاترین علت مرگ و میرهای ناشی از کار بوده و نرخ آن 42/0 و سپس سقوط با نرخ 3/0 ، برق گرفتگی با نرخ 24/0 و ... در جایگاههای بعدی قرار دارند .
تحقیقات نشان میدهند که صنعت ساختمان سازی خطرناک ترین و حادثه آفرین ترین صنعتی در چین میباشد و در آمریکا، استرالیا و نیوزلند هم بالاترین آمار حوادث ناشی از کار مربوط به بخشهای : (به ترتیب) الف. کشاورزی ، ماهیگیری و جنگل‌داری- ب – ساختمان سازی – ج – واحدهای خدمات عمومی و حمل و نقل میباشد . در انگلستان نیز ، صنایع انرژی و آب بالاترین نرخ حوادث و سپس کشاورزی ، جنگل‌داری و ماهیگیری و ساختمان سازی هم در رده سوم قراردارد .
در بررسی علل حوادث، وسایل نقلیه موتوری در صنعت ساختمان سازی آمریکا بالاترین آمار تلفات را داراست و پس از آن هم ماشین آلات در بخشهای صنعتی وکشاورزی و جنگل داری و ماهیگیری در رده بعدی میباشد .
سومین علت تلفات (در آمریکا) مربوط به سقوط است که بطورکلی سقوط در ردة سوم حوادث ناشی از کار در صنایع مختلف میباشد و تنها استثناء در مورد ساختمان سازی است که سقوط در بالاترین رده حوادث ناشی از کار منجر به مرگ میباشد که این امر در آمار حوادث چین و استرالیا هم مشاهده میگردد.
در بخش ساختمان سازی پس از سقوط، عامل بعدی مربوط به وسایط نقلیه موتوری درون‌کارگاهی میباشد (در استرالیا و آمریکا) و در کشور چین پس از سقوط نوبت به ماشین آلات می‌رسد .
در بخش سرویسهای تجاری و دولتی ، دومین عامل پس از وسایط نقلیه موتوری ، مربوط به قتل میباشد . (در کشور آمریکا) کارگران شاغل در بخشهای مربوط به مبادله پول وهمچنین کسانی که مجبور به پنهان داشتن اسرار حکومتی و دولتی خاص میباشند ، در بالاترین ریسک مربوط به این بخشها قرار دارند .
جدول 1 – جدول توزیع تعداد صدمات مرگبار ناشی از کار در دهه 1990 تا 1999 در یوگسلاوی
|
مجموع |
سایرموارد |
سرویسهای تجاری‌ودولتی |
بازرگانی |
واحدهای حمل و نقل سازمانهای خدمات عمومی |
ساختمان سازی |
کشاورزی جنگل‌داری ماهیگیری |
تولید صنعتی و معدن |
سال |
|
(9.27)35 |
(3.30)3 |
(1.36)5 |
(10.00)7 |
(15.04)7 |
(90.50)4 |
(24.21)16 |
(4.56)11 |
1990 |
|
(10.17)57 |
(7.90)6 |
(18.90)8 |
(1.67)1 |
(23.43)10 |
(21.65)8 |
(16.46)11 |
(5.72)13 |
1991
|
|
(8.93)48 |
(7.15)6 |
(12.19)5 |
(8.31)5 |
(7.58)3 |
(11.41)4 |
(14.21)9 |
(7.44)16 |
1992 |
|
(6.78)35 |
(1.21)1 |
(7.45)3 |
(6.95)4 |
(10.48)4 |
(13.91)4 |
(20.84)13 |
(2.90)6 |
1993 |
|
(5.39)27 |
(3.69)3 |
(7.87)3 |
__ |
(8.09)3 |
(13.34)4 |
(8.11)5 |
(4.51)9 |
1994 |
|
(3.93)19 |
(2.44)2 |
(11.34)4 |
__ |
(5.85)2 |
(6.89)2 |
(1.71)1 |
(4.13)8 |
1995 |
|
(3.82)18 |
(7.18)6 |
(5.21)2 |
(9.05)4 |
(2.76)1 |
(3.66)1 |
(3.65)2 |
(1.05)2 |
1996 |
|
(5.85)31 |
(7.18)6 |
(11.28)4 |
(5.21)2 |
(2.76)1 |
(3.91)1 |
(13.65)7 |
(5.50)10 |
1997 |
|
(12.15)54 |
(4.74)4 |
(5.59)2 |
(24.95)9 |
(2.85)1 |
(58.82)14 |
(13.93)7 |
(9.53)17 |
1998 |
|
(5.62)24 |
(3.69)3 |
(5.53)2 |
(3.04)1 |
(11.16)4 |
(18.10)4 |
(6.20)3 |
(4.13)7 |
1999 |
|
(7.39)366 |
(4.77)40 |
(9.80)38 |
(6.59)33 |
(9.41)36 |
(15.30)46 |
(12.69)74 |
(4.94)99 |
مجموع |
جدول 2- توزیع علل صدمات مرگبار ناشی از کار در دهه 1990 تا 1999 در یوگسلاوی
|
مجموع |
سایر موارد |
سرویسهای تجاری و دولتی |
بازرگانی |
واحدهای حمل و نقل سازمانهای خدمات عمومی و ارتباطات |
ساختمان سازی |
کشاورزی جنگل‌داری ماهیگیری |
تولید صنعتی و معدن |
علت مرگ |
|
(5.02)251 |
(4.05)34 |
(8.25)32 |
(5.39)27 |
(6.53)25 |
(8.65)26 |
(6.68)39 |
(3.39)68 |
وسایل‌نقلیه‌ماشینی |
|
(0.42)21 |
__ |
__ |
__ |
(0.26)1 |
__ |
(2.74)16 |
(0.19)4 |
ماشین‌آلات |
|
(0.30)15 |
(0.11)1 |
__ |
__ |
(0.26)1 |
(2.99)9 |
__ |
(0.19)4 |
سقوط |
|
(0.24)12 |
__ |
__ |
__ |
(0.26)1 |
(0.33)1 |
(0.17)1 |
(0.44)9 |
برق گرفتگی |
|
(0.22)11 |
(0.11)1 |
(1.03)4 |
(0.19)1 |
(0.26)1 |
__ |
(0.51)3 |
(0.04)1 |
قتل |
|
(0.20)10 |
__ |
__ |
(0.19)1 |
__ |
(2.32)7 |
(0.17)1 |
(0.04)1 |
خفگی |
|
(0.16)8 |
__ |
__ |
__ |
__ |
__ |
(1.37)8 |
__ |
برخوردبااجسام‌درحال‌سقوط |
|
(0.16)8 |
__ |
__ |
__ |
(1.04)4 |
(0.66)2 |
__ |
(0.09)2 |
حمل ونقل ریلی |
|
(0.10)5 |
__ |
__ |
(0.39)2 |
__ |
__ |
(0.17)1 |
(0.09)2 |
مسمومیت |
|
(0.08)4 |
__ |
__ |
__ |
(0.26)1 |
__ |
__ |
(0.14)3 |
آتش سوزی |
|
(0.08)4 |
(0.23)2 |
(0.25)1 |
(0.19)1 |
__ |
__ |
__ |
__ |
گلوله |
|
(0.06)3 |
(0.23)2 |
__ |
(0.19)1 |
__ |
__ |
__ |
__ |
حمل و نقل هوایی |
|
(0.06)3 |
__ |
__ |
__ |
__ |
__ |
(0.34)2 |
(0.04)1 |
طبیعت |
|
(0.06)3 |
__ |
__ |
__ |
(0.26)1 |
(0.66)2 |
__ |
__ |
غرق شدگی |
|
(0.06)3 |
__ |
__ |
__ |
(0.26)1 |
__ |
(0.17)1 |
(0.04)1 |
برخوردبااجسام‌درحال‌پرواز |
|
(0.12)6 |
__ |
(0.25)1 |
__ |
__ |
__ |
(0.34)2 |
(0.14)3 |
سایر موارد |
|
(7.39)366 |
(4.77)40 |
(9.80)38 |
(6.59)33 |
(9.41)36 |
(15.30)46 |
(2.69)74 |
(4.94) |
مجموع |
جدول 2- توزیع علل صدمات مرگبار ناشی از کار در دهه 1990 تا 1999 در یوگسلاوی
بررسی آمار حوادث یک کارخانه تولید بطری های شیشه ای در هندوستان
بر طبق آمارهای سازمان جهانی کار (ILO) ، میزان صدمات و آسیبهای شغلی سالانه معادل 000و000و50 صدمه میباشد که معادل 160000 آسیب شغلی در هر روز میباشد . در کشورهای با درآمد کمتر همانند کشورهای آفریقایی و آسیای جنوبی حوادث ناشی از کار یکی از علل عمده مرگ و میرها و یا از کارافتادگی های بزرگسالان میباشند . موارد ارگونومیکی در ارتباط با کار و یا ماشین آلات ، موقعیت کاری افراد، شاخصه های فیزیکی و فیزیولوژیکی در ارتباط با ابزارآلات و کارگران، فاکتورهای اجتماعی – روانی ، شرایط محیطی (گرما، سرما، سروصدا و آلودگی هوا) ممکن است بر محیط کار اثر گذاشته و در نتیجه روی سلامت و ایمنی افراد تأثیرگذار باشند . انجام مطالعات و بررسی ها بر روی این عوامل ، در کاهش و یا پیشگیری از حوادث و بیماریهای ناشی از کار و همچنین کاهش فاکتورهای زیان آور محیط کار بسیار مفید میباشد و می تواند نقش مهمی در بهبود شرایط کاری و محیطی کارگران داشته باشد .
بر همین اساس تحقیق و بررسی پیش رو در یک کارخانه تولید بطری های شیشه‌ای (واقع در جنوب هند) در یک دورة یکساله از ژانویه تا دسامبر 1998 صورت گرفته است . در این تحقیق ، حوادث به سه دسته کلی تقسیم‌بندی شده‌اند که شامل:
الف – حوادث وخیم(ناتوانی دائمی و یا ناتوانی برای چندین ماه)
ب – حوادث نسبتاً وخیم (ناتوانی برای چندین روز یا چندین هفته)
ج – حوادث جزئی (ناتوانی که کارگر با وجود آن همانروز و یا حداکثر روز بعد از وقوع حادثه می تواند به سر کار برگردد)
بر همین اساس ، صدمات و آسیب های شغلی هم به سه دسته وخیم، نسبتاً وخیم وجزئی تقسیم بندی میشوند.
برای انجام این بررسی اطلاعات زیر جمع‌آوری گردید:
1- کارگاهی که حادثه در آن بوقوع پیوسته است .
2- شیفت کاری
3- زمان وقوع حادثه
4- شرح و دلیل وقوع حادثه
5- نوع حادثه و محل دقیق وقوع آن
6- جسم یا سطحی که باعث ایجاد آسیب دیدگی گردید.
7- آخرین زمان مصرف غذا
8- استفاده از نوشیدنی الکلی در 12 ساعت قبل از وقوع حادثه
9- آخرین اختلال خوابی افراد حادثه دیده
10- وجود مشکلات و کشمکشهای خانوادگی
11- وجودبیماری‌های خاص ومزمن وهمچنین نوع داروهای مصرفی درصورت وجودبیماری
12- معالجه و درمان صدمه
13- مراجعات صورت گرفته برای درمان آسیب دیدگی
14- دوره غیاب حادثه دیدگان بعد از بروز حادثه و وقوع صدمه
تعداد آسیب دیدگان این کارخانه در یک دروه یک ساله شامل 341 کارگر مرد با میانگین سنی 58-18 سال میباشند که اکثریت آنها در گروه سنی 25 تا 35 سال قرار دارند. در مجموع 377 آسیب شغلی برای این تعداد آسیب دیده در عرض یک سال گزارش شده است که معادل 5/1105 آسیب شغلی برای هر یکهزار کارگر آسیب دیده (در عرض یک سال) ، بنابراین 7/56% از کل آسیب دیدگان دچار تعداد آسیب شغلی بیش از یکی شده‌اند که بعضی از آنان در همان زمان وقوع حادثه و برخی دیگر در زمانی جداگانه و طی حادثه دیگری به وقوع پیوسته اند.
در زمینه رابطه بین آسیب دیدگی ها و زمان کاری : این کارخانه در 4 شیفت کار می‌کند که شامل :
الف – 6 صبح تا 2 بعدازظهر (شیفت صبح)
ب – 2 بعدازظهر تا 10 شب (شیفت عصر)
ج – 10 شب تا 6 صبح (شیفت شبانه)
د – 9 صبح تا 5 بعد از ظهر (شیفت عمومی)
بر اساس جدول 1 ، بجز شیفت شب ، در بقیه شیفتهای کاری، نیمه دوم شیفت ، آمار حوادث بالاتری را دارا بوده است (که این امر میتواند به دلیل خستگی و فرسودگی کارگر وعدم تمرکز او باشد ) . بنابراین در شیفت شبانه ، بالاترین آمار حوادث مربوط به نیمه اول شیفت کاری میباشد . همچنین نسبت تعداد صدمات به تعداد کارگران در شیفت صبح بالاترین میزان و در شیفت عمومی کمترین مقدار را دارا میباشد .
بر اساس شکل 1، در نیمه دوم هفته (از پنج شنبه تا شنبه) تعداد صدمات به حداکثر می‌رسد . همچنین بر اساس شکل 2، در نیمه اول سال (از ماه ژانویه تا می) تعداد صدمات ناشی از کار بالاتر میباشد که این میزان در ماه فوریه به اوج خود می‌رسد و به تدریج کاهش مییابد . (لازم به ذکر است که در طی ماههای ژانویه تا می ، میزان تولید بالاتر بوده و در طی ماههای سپتامبر و اکتبر میزان تولید کاهش یافته است . )با این حال ، تفاوت آماری معنی داری بین این امر و تعداد آسیب دیدگان مشاهده نگردیده است .
بر اساس جدول 2، کارگران با سن کمتر از 30 سال ، درآمد ماهیانه کمتراز 88 دلار آمریکا و با تجربه کاری (در همان کارخانه) کمتر از 2 سال بیشتر دچار صدمه و آسیب گشته اند و این فاکتورها، تأثیر آماری معنی داری روی میزان آسیبدیدگی دارند .
فاکتورهای دیگر، مثل میزان تحصیلات، وضعیت تأهل، بیماری مزمن، مصرف الکل و سیگار، شیفت کاری ، میزان تجربه کاری (البته نه در همان کار خاص) و ... مورد مطالعه قرارگرفتند،امارابطه آماری معنی‌‌داری بین آنهاومیزان صدمات ، مشاهده نگردید.
در بررسی علل وقوع حادثه ، 4/34% حوادث بر اثر شیشه ، 1/28% براثر ماشین آلات، 16% بر اثر فلزات ، 3/6% بر اثر جرقه‌های جوشکاری و 1/3% حوادث بر اثر مواد شیمیایی و در نهایت 3% انها هم در اثر تماس با قالبهای داغ میباشد . (8% سایر موارد)
رابطه بین آسیب های شغلی و غذا: 43% صدمات در عرض 3 ساعت پس از صرف غذا، 25% آنها ، 3 تا 6 ساعت پس از صرف غذا و 3/31% آنها در فاصله زمانی بیش از 6 ساعت پس از صرف غذا ، به وقوع پیوسته اند . بنابراین در ساعات بلافاصله بعد و یا قبل از غذا بیشترین تعداد حوادث رخ داده است .
در بررسی فاکتورهای تکنیکی مؤثر بر وقوع صدمات ، فاکتورهای محیطی رایج ترین فاکتور ها به حساب می‌آیند (معادل 5/38% موارد) . در مورد فاکتورهای انسانی نیز میتوان به عدم استفاده از وسایل استحفاظ فردی ، بی اعتنایی کارگر، عدم انجام صحیح کار بر طبق اصول ایمنی، خستگی کارگر، عدم تجربه کافی در هنگام کار با ماشین آلات خطرناک ، عدم نصب صحیح سیستم های حفاظتی دستگاه و ... اشاره کرد . در این میان بالاترین آمار صدمات، به علت عدم استفاده صحیح از وسایل استحفاظ فردی و نپوشیدن لباسهای ایمنی و به میزان 8/44% میباشد . اطمینان بیش از حد کارگران از آشنایی با روند کار ماشین‌آلات و عدم رعایت نکات ایمنی نیز ، باعث به وقوع پیوستن 7/18% آسیب‌دیدگی‌ها گشته است . تعویض نابجای اجزای ماشین ، دستکاری ماشین‌آلات و جداکردن قسمتهای محافظ دستگاهها باعث بوجود آمدن 7/18% آسیب دیدگی‌ها گشته‌اند.
1/4% صدمات براثر اشتباه همکار فرد آسیب دیده به وقع پیوسته‌اند که شامل اشتباهاتی از قبیل استارت ماشین بدون دادن هشدار ، ریختن مواد شیمیایی و یا سایر مواد روی افراد و ... میباشد . بعضی از کارها همانند جوشکاری ، نیاز به آموزش اولیه دارند که عدم دادن این آموزش ها در این قبیل موارد ، در مجموع باعث به وقوع پیوستن 3% حوادث گشته است.
جدول 1- توزیع صدمات شغلی براساس شیفت کاری در یک دوره یکساله
|
نسبت مجموع‌کل تعداد صدمات به ازای هرکارگر آسیب دیده |
مجموع کل |
نسبت تعداد صدمات به ازای هرکارگر |
تعداد و درصد صدمات واقع شده در نیمه‌دوم شیفت کاری |
نسبت تعداد صدمات به ازای هر کارگر آسیب دیده |
تعداد و درصد صدمات واقع شده در نیمه اول شیفت کاری |
تعداد کارگران حادثه دیده |
شیفت کاری |
|
5/1 |
(%9/33)128 |
9/0 |
(%3/21)80 |
5/0 |
(%7/12)48 |
87 |
6صبح تا2بعدازظهر |
|
3/1 |
(%8/30)116 |
7/0 |
(%17)64 |
6/0 |
(%8/13)52 |
87 |
2بعدازظهرتا10شب |
|
0/1 |
(%6/15)59 |
4/0 |
(%6/6)25 |
6/0 |
(%9)34 |
55 |
10شب تا6 صبح |
|
7/0 |
(%6/19)74 |
4/0 |
(%5/12)47 |
2/0 |
(%1/7)27 |
112 |
9صبح تا 5 بعدازظهر |
|
_____ |
(%100)377 |
_____ |
(%4/57)216 |
_____ |
(%6/42)161 |
341 |
مجموع تعداد کل |
جدول 2- مطالعه فاکتورهای ریسکی برکارگران آسیب دیده (تعداد کل افراد مورد بررسی قرار گرفته = 75 کارگر تعداد کل صدمات به وقوع پیوسته برای این تعداد = 96صدمه)
|
P |
Odd - Ratio |
تعداد کسانی که دچار آسیب نشده‌اند |
تعداد آسیب دیدگان |
فاکتور ریسکی |
||||
|
013/0 |
(4/8-8/1)CI9/3 |
5 26 |
19 25 |
سن - 1 سال 30 ³ |
||||
|
004/0 |
(6/12-3/1) CI0/4 |
10 21 |
29 15 |
درآمد-2
میزان تجربه در همان کارخانه – 3 |
||||
|
01/0 |
(8/22-3/1) CI6/5 |
4 27 |
19 25 |
سال 2 < سال 2 ³ |
1 Ý انواع برخوردها : Struck (by / against)
2 ٭ انواع بریدگی ها: (In/Under/Between) Cut CIUB
3 ٭ سقوط (سقوط در سطوح هم سطح و یا سقوط از ارتفاع )
4 ٭ سایر موارد شامل: انفجارات- تماس با مواد شیمیایی یا فیزیکی – غرق‌شدگی و …
1Ý توزیع حوادث بر حسب متغیرهای مورد بررسی در جدول 2 می باشد.
2 Ý منظور از سایر موارد: انفجارات، تماس با موادشیمیایی یا فیزیکی و غرق‌شدگی می باشد.
1Ý در آمارهای بررسی شده ، خویش فرماها و همچنین کارگران در نیروهای نظامی تحت پوشش قرار نگرفته اند
2Ý میزان دینار بر اساس ارزش آن در سال 1994 در نظر گرفته شده است .
کنترل حوادث
وزارت کارواموراجتماعی
معاونت روابط کار
اداره کل بازرسی کار
پیشگیری و کنترل حوادث ناشی از کار
تهیه و
تنظیم: سید محمد تقی زاده
پیشگیری و کنترل حوادث ناشی از کار
مقدمه
1- بررسی همه جانبه محیط کار
1-1 – تشخیص و شناسایی خطرات
2-1 ارزیابی خطرات
2- تجزیه و تحلیل حوادث به وقوع پیوسته
1-2 - مدلهای ارائه شده در بررسی علل وقوع حوادث
2-2 - مدل TMEPM
3-2 – مدل دامنه هاینریش
3- تشکیلات کنترل و نظارت
1-3 – بازرسی کار
2-3 – کمیته های حفاظت فنی
3-3 – مدیریت سیستم های ایمنی و بهداشتی
4- اقدامات آموزشی
1-4 – آموزش و دستورالعمل های ایمنی
2 -4 – انجام مطالعات و تحقیقات
3-4 – برگزاری سمینارها و همایش ها
مقدمه
بر اساس تعریف، «حادثه» رویداد پیش بینی نشده و ناخوشایندی است که فعالیتهای کاری را دچار وقفه کرده و ممکن است با جراحت یا خسارت مالی نیز همراه باشد. برخی از حوادث، موجب بروز خسارات و آسیبهای انسانی، اجتماعی و صنعتی جدی می شوند که این امر از طریق کاهش راندمان کاری، تأثیر معنی داری بر بهره وری و تولید خواهد داشت و نکته مهمتر، اثرات سوء اجتماعی و به تبع آن اثرات روانی حاصله بر روی نیروی کار می باشد.
در هر صورت تکنیکهای ایمنی نشان داده که ما می توانیم حوادث را کنترل نموده و از وقوع آنها پیشگیری کنیم. پیشگیری موفق حادثه، حداقل نیاز به چهار اقدام اساسی دارد:
1- مطالعه و بررسی همه جانبه محیط کار
2- تجزیه و تحلیل حوادث به وقوع پیوسته
3- تشکیلات کنترل و نظارت
4- اقدامات آموزشی
در ادامه به ارائه توضیحات بیشتری در هر مورد می پردازیم.
1- بررسی همه جانبه محیط کار
مطالعه و بررسی از کلیه نواحی کاری و عملیات و پروسه تولید جهت شناسایی عوامل ایجاد کننده خطرات، مهمترین اقدام پیشگیرانه، جهت کاهش حوادث ناشی از کار به شمار می آید. پس از مطالعه و بررسی و شناخت کامل این خطرات، اقدامات بعدی شامل ارزیابی و تجزیه و تحلیل مخاطرات شغلی می باشد که این تجزیه و تحلیل ها، بعنوان روشی برای افزایش دانش پیشگیری از حوادث بکار می روند.
1- 1– تشخیص و شناسایی خطرات
مرحله ابتدایی در پیشگیری از وقوع حادثه، شناسایی خطرات موجود در محیط کار می باشد. بطور کلی دو نوع خطر در هر محیط کاری موجود است.
الف- خطرات آنی که آثار آن بلافاصله قابل مشاهده و ملموس بوده و منجر به بروز حوادث ناشی از کار می گردد.
ب- خطرات آتی که آثار آن بلافاصله قابل مشاهده نبوده و در نهایت منجر به بروز
بیماری های شغلی می گردد.
ما خطرات دسته اول را تحت عنوان خطرات ایمنی و خطرات دسته دوم را با عنوان خطرات بهداشتی می شناسیم. همچنین عوامل ایجاد کننده خطرات نیز شامل موارد ذیل می باشد:
عوامل فیزیکی، شیمیایی ، مکانیکی ، فیزیولوژیکی و بیولوژیکی ، ارگونومیکی و عوامل روانی، که در هر مورد اگر میزان عامل تولید کننده خطر بیش از حدود مجاز و استاندارد باشد، مشکلات عمده ای در محیط کار بوجود می آید.
در بحث پیشگیری از وقوع حادثه، شناسایی خطرات ایمنی مد نظر می باشد. در این مورد می توان با مطالعه و بررسی از کلیه نواحی کاری، مراجعه به گزارشات مربوط به حوادث و یا صدمات ناشی از کار، بررسی عملیات و پروسه تولید و مرور گزارشات مربوط به عملکرد ماشین آلات ، مشورت با کارگران، کارفرمایان و اعضای کمیته های بهداشت و ایمنی... با محدوده و حوزه خطراتی که افراد در معرض آنها قرار دارند، آشنا شده و در پیشگیری از وقوع آنها اقدام نمود.
همچنین شناسایی خطرات بالقوه محیط کار از اهمیت بسیاری برخوردار است که این امر مبتنی بر بررسی ها و مراقبت های شغلی و تجزیه و تحلیل دقیق خطرات می باشد.
نکته قابل توجه آنست که در حین شناسایی، بهتر است از موارد جزئی صرفنظر کرده و توجه خود را بر روی خطراتی که ممکن است منجر به آسیبهای جدی شوند، متمرکز نماییم.
2-1 - ارزیابی خطرات
منظور از ارزیابی خطرات شغلی،برآورد ویژگی های کمی و کیفی خطر در محیط کار بوده و هدف از این کار، کاهش حوادث و بیماریهای شغلی می باشد.پس از شناسایی خطرات موجود در محیط کار، ارزیابی ریسک آغاز می شود که شامل مراحل زیر می باشد:
1-2-1- شناسایی افراد در معرض خطر:
بعضی از کارگران، در معرض خطرات بیشتری قرار دارند که بترتیب شامل:
الف – کارگران جوان ، کارگران جدید الاستخدام و کارآموزان
ب – کارگران نظافتچی ، ارباب رجوع، پیمانکاران، کارگران بخش تعمیرات و بطور کلی افرادی که به طور دائمی در محیط کار حاضر نیستند ، بدلیل شناخت کمترشان از محیط کار و خطرات آن، در معرض حوادث بیشتری قرار دارند.
2-2-1- ارزیابی اقدامات احتیاطی و پیشگیرانه موجود:
در این مرحله، باید در نظر بگیریم که چگونه هر خطری ممکن است سبب آسیب دیدگی افراد شود. به این ترتیب برای ما مشخص خواهد شد که آیا برای کاهش ریسک به انجام اقدامات اساسی تری نیاز است یا خیر. همچنین باید تعیین کنیم که ریسکهای موجود بعد از انجام اعمال احتیاطی ، تا چه حد باقی می مانند.
3-2-1- ثبت یافته ها:
یافته های مهم حاصل از ارزیابی باید ثبت
گردند که این یافته ها شامل خطرات عمده و همچنین خطرات مهمی که افراد بیشتری در
معرض آنها قرار دارند و نیز نتایج
ارزیابی های صورت گرفته بر روی آنها می باشد.
4-2-1- حذف خطرات
آخرین مرحله در ارزیابی و تجزیه و تحلیل خطرات، تعیین روشهایی جهت حذف و یا کنترل مخاطرات شناسایی شده می باشد. جهت حذف خطرات می توان تکنیکهای زیر را بکار برد:
الف – انتخاب یک مرحله مجزا و جدید به جای مراحل خطرناک
ب- اصلاح مراحل موجود.
ج – جایگزینی مواد خطرناک و سمی با مواد کم خطر
د – اصلاح و یا تغییر ابزار و تجهیزات مصرفی خطرناک
در این مرحله ، هدف حذف کامل خطرات موجود می باشد؛ اما در مواردی که چنین امری غیر ممکن به نظر می رسد، باید سعی در کنترل خطرات و به حداقل رساندن احتمال آسیب دیدگی افراد شود. در این مورد می توان از روشهایی نظیر گذاشتن حصار در محلهای خطرساز، نصب علایم خطر، حفاظ گذاری ماشین آلات، استفاده از لوازم حفاظت فردی، کاهش زمان تماس و مواجه با عوامل خطر ساز و ... اشاره نمود.
در ذیل برخی از رایج ترین علل وقوع حوادث شرح داده شده است:
ردیف |
اعمال ناایمن |
ردیف |
شرایط ناایمن |
|
1 |
سهل انگاری و بی احتیاطی |
1 |
عوامل محیطی کار |
|
2 |
قصور در انجام وظیفه |
الف – عوامل مکانیکی شامل: (استفاده از دستگاههای بدون حفاظ یا دارای حفاظ ناقص – نقص فنی تجهیزات – ابزار یا ماشین آلات) |
|
|
3 |
کار با ماشین با سرعت غیر مجاز |
ب – عوامل فیزیکی شامل نور و روشنایی – سر و صدا – ارتعاش – گرما – سرما – الکتریسیته – تشعشعات یونیزاسیون و غیز یونیزاسیون و غیره. |
|
|
4 |
تنظیم و تعمیر دستگاه در حین کار |
ج – عوامل ارگونومیلی – عدم تطابق فرد با ماشین و کار |
|
|
5 |
شوخی در هنگام کار |
د – عوامل بیولوژیکی وجود آلاینده های بیولوژیکی در محیط کار – میکروبها و انگلها |
|
|
6 |
عدم استفاده از وسایل استحفاظی انفرادی |
هـ - عوامل شیمیایی شامل دود – گرد و غبار – گازها و بخارات سمی – مواد قابل اشتعال و انفجار و سوزاننده و خورنده |
|
|
7 |
نقص جسمانی |
ز – عامل روانی – افسردگی و غیره |
|
|
8 |
خستگی مفرط |
2 |
عدم آموزش کارگر توسط کارفرما |
|
9 |
نقص روانی |
3 |
عدم نظارت کارفرما بر کار کارگر |
10 |
از کار انداختن طرحهای ایمنی |
4 |
عدم در اختیار قراردادن وسایل و امکانات حفاظتی |
|
11 |
بکارگیری تجهیزات معیوب یا ناایمن |
5 |
صدور دستور غلط توسط مافوق |
|
12 |
کارکردن به شیوه نا امن مثل بلند کردن ناایمن بار تماس با مواد خطرناک یا قرار گرفتن زیر بارهای معلق |
|
|
|
13 |
حرکات خطرناک مثل دویدن – توقف ناگهانی – پرت کردن اشیاء و غیره |
||
|
14 |
دخالت در کار دیگران |
||
2-تجزیه و تحلیل حوادث به وقوع پیوسته
یکی از اقدامات اساسی جهت پیشگیری از حوادث، تجزیه و تحلیل حوادث به وقوع پیوسته و بررسی علل وقوع آنها برای پیشگیری از بروز حوادث مشابه می باشد. به طور عمده دو عامل در وقوع حادثه نقش اصلی دارند که عامل اول را تحت عنوان اعمال نا ایمن و دیگری را با عنوان شرایط ناایمن می شناسیم.
در مورد اول (اعمال ناایمن)، افراد در وقوع حادثه نقش اصلی را ایفا می کنند و در مورد بعدی (شرایط ناایمن) ، محیط و سایر عوامل خارجی بعنوان علت اصلی وقوع حادثه شناخته می شود. بر اساس آمار، 88% حوادث، سهم انسانی داشته و تنها 12% آنها بر اثر عوامل محیطی رخ می دهند.
1- 2– مدلهای ارائه شده در بررسی علل وقوع حوادث:
روشهای مختلفی به منظور تجزیه و تحلیل حوادث در دسترس بازرسان می باشد که انتخاب یک روش خاص به هدف و جهت بررسی و رسیدگی بستگی دارد، در این زمینه مدلهای گوناگونی نیز در بررسی علل وقوع حوادث مطرح شده است که شامل مدلهای E3 و M4، TMEPMو Heinrich,s Domino می شود.
- در مدل M4 ، چهار فاکتور: Man (انسان و کلیه فاکتورهای انسانی) ، Machine (ماشین آلات) ، Material (عوامل محیطی و فرایند و مواد کاربردی ) و Management (مدیریت) به عنوان عوامل مؤثر در وقوع حادثه مطرح شده اند.
- در مدل E3 ، عدم توجه به سه فاکتور زیر به عنوان علل اصلی وقوع حادثه به شمار می آیند:
Education (آموزش) ، Emgineering (اقدامات مهندسی)و Enforcement (اعمال قوانین ایمنی و بهداشتی).
-
مدل TMEPM نیز عوامل وقوع
حادثه را در پنج دسته زیر تقسیم بندی
می کند:
Task (وظائف محوله به کارکنان) ، Material (وسایل و تجهیزات و مواد کاربردی) ، Environment (محیط کار)، Personal (مسائل شخصی کارکنان) و Management (مدیریت)
در ادامه به تشریح عوامل مؤثر در وقوع حادثه بر اساس مدل TMEPM و هاینریش می پردازیم:
2-2- مدل TMEPM.
:Task
به عنوان اولین فاکتور در بررسی حوادث، طریقه انجام کار در زمان وقوع حادثه بررسی می شود و بازرس یا اعضای گروه بازرسی و تحقیق پاسخ سؤالاتی نظیر سؤالات زیر را جستجو خواهند کرد:
- آیا از یک دستور کار ایمن استفاده شده است؟
- آیا شرایط ایمن به مرور زمان به شرایط نا ایمن تغییر یافته است؟
- آیا ابزار و وسایل مناسب در دسترس بوده است؟
- آیا از وسایل مناسب استفاده شده است.
- آیا تجهیزات ایمنی سالم بوده اند؟
- آیا در مواقع لزوم از حفاظ های مناسب استفاده می شده است؟
- به دبنال اکثر این سؤالات ، پرسش مهم دیگری که مطرح می شود این است که : اگر پاسخ منفی است ، علت چه بوده است؟
وسایل و تجهیزات کار – Material
برای یافتن عوامل مؤثر در وقوع حادثه که ازتجهیزات و وسایل مورد استفاده ناشی میشوند، بازرسان باید پاسخ سؤالات ذیل را جستجو نمایند:
- آیا در کارگاه، تجهیزات و دستگاه های دارای نقص فنی، موجود است؟
- علت خرابی و از کار افتادن دستگاه چه بوده است؟
- آیا در طراحی ماشین آلات دقت لازم بعمل نیامده است؟
- آیا در کارگاه از مواد مضر و خطرناک استفاده شده است؟
- آیا ماهیت خطر ساز بودن این مواد برای کارگران شناخته شده است؟
- آیا ماده جایگزین که خطر کمتری داشته باشد، موجود می باشد؟
- آیا مواد اولیه مصرفی استاندارد می باشند؟
- آیا کارکنان باید از وسایل حفاظت فردی استفاده کنند؟
- آیا وسایل حفاظت فردی در اختیار کارکنان بوده است؟
اگر در هر مرحله مشخص شود که شرایط نا ایمن در محیط کار وجود داشته، بازرس باید علت این امر را شناسایی کند.
Environment
محیط فیزیکی و به ویژه تغییرات ناگهانی حادث شده در محیط کار، فاکتورهایی هستند که نیاز به شناسایی دارند.
چیزی که مهم است ، شرایط حاکم در زمان وقوع حادثه می باشد، نه شرایطی که در حالت عادی و معمول همیشگی حاکم بوده است. به عنوان مثال لازم است گروه تحقیق و بازرسی موارد ذیل را مورد بررسی قرار دهد:
- شرایط آب و هوایی (جوی) چگونه بوده است.
- آیا حادثه ناشی از شرایط نابسامان موجود در کارگاه بوده است؟
- آیا محیط خیلی سرد و یا خیلی گرم بوده است؟
- آیا در محیط کار سرو صدای زیادی وجود داشته است؟
- آیا در محل کار نور کافی وجود داشته است؟
- آیا در محیط کار مواد سمی یا گازهای خطرناک، گرد و غبار یا دمه فلزی (Fume) وجود داشته است؟
personal
شرایط فیزیکی و روانی هر یک از افرادی که مستقیماً درایجاد حادثه دخیل بوده اند باید مورد بررسی قرار گیرد. هدف از این تحقیق ، سرزنش اشخاص نیست، اما نکته مهم آن است که این تحقیق بدون بررسی ویژگی های شخصیتی کارکنان، کامل نخواهد شد.
در ذیل، به نمونه ای از سوالات مطرح شده در این زمینه اشاره شده است:
- آیا کارگران در کاری که انجام می دادند تجربه داشته اند؟
- آیا آموزش مناسبی دیده اند؟
- وضعیت سلامتی آنها چگونه بوده است؟
- آیا آنها خسته بوده اند؟
- آیا آنها تحت استرس های کاری یا شخصی قرار داشته اند؟
Management
مسئولیت قانونی ایجاد شرایط ایمن در محل کار با مدیریت است و در نتیجه نقش سرپرستان و مدیران رده بالا، همیشه باید در تحقیق حادثه مورد توجه قرار گیرد.
پاسخ به سؤالات مطرح شده قبلی به لحاظ منطقی منجر به پرسش های بیشتری نظیر سؤالات ذیل می شود:
- آیا دستورات ایمنی به کارکنان ابلاغ شده است و همه کارکنان از آنها مطلع هستند؟
- آیا طریقه انجام کار بصورت مدون دردسترس کارکنان می باشد؟
- آیا کارها مطابق دستورالعمل به اجرا در آمده اند؟
- آیا نظارت مناسبی در امر اجرا، اعمال شده است؟
- آیا کارگران برای انجام کار آموزش دیده اند؟
- آیا برنامه ای جهت رفع مشکلات وجود دارد؟
- آیا شرایط نا ایمن موجود، تصحیح شده است؟
- آیا سرویس های تعمیر و نگهداری بصورت دوره ای و منظم انجام گرفته است؟
- آیا بازرسی های منظم دوره ای انجام شده است؟
3-2- مدل دامنه هاینریش (Heinrich,s Domino)
همانطوریکه مستحضرید علل عمده بروز حوادث مربوط به عملکرد غیر ایمن افراد و شرایط غیر ایمن محیط کار می باشد.
در مدل دامه که توسط هاینریش ارائه گردیده و یک مدل بالنسبه پذیرفته شده تلقی می گردد، بروز حادثه یک فرآیند محسوب می شود که 5 عامل در ایجاد آن دخالت دارد.
1- سابقه اجتماعی و محیطی فرد
2- اشتباه فرد
3- عمل غیر ایمن فرد و خطر فیزیکی و مکانیکی موجود در محیط کار (شرایط غیرایمن)
4- حادثه
5- آسیب
حادثه ای ایجاد نمی گردد مگر اینکه کلیه عوامل فرق بر روی هم تأثیر بگذارند.
فردی متأثر ازعوامل اجتماعی یا محیطی چنانچه اشتباهی مرتکب شود که در نتیجه آن عمل غیر ایمنی انجام دهد یا با خطرات فیزیکی و مکانیکی مواجه شود، در آن صورت دچار حادثه شده و آسیبی به وی وارد می شود. چنانچه در سلسله عوامل فوق عامل سوم یعنی عمل غیر ایمن و شرایط غیر ایمن را حذف کنیم، برغم وقوع عوامل اول و دوم حادثه ای بروز نخواهد کرد و آسیبی هم نتیجتاً حاصل نخواهد شد. بنابراین توجه شود که اگر نقایصی وجود دارد و حادثه ای اتفاق نمی افتد، دلیل آن چیست!
انجام بازرسی و کشف نقایص عملکرد کارکنان و محیط کار و ابلاغ و پیگیری و اصرار بر رفع نقایص باین دلیل است که از بوقوع پیوستن فرآیند مزبور جلوگیری بعمل آید.
2- تشکیلات کنترل و نظارت
1-3 – بازرسی:
بازرسی ها کمک بسزایی در پیشگیری از بیماریها و حوادث شغلی می نمایند، زیرا در طی بازرسی ، خطرات محیط کاری،ثبت و معرفی می گردد. بازرسی های دوره ای محیط کار ، یکی از قسمتهای مهم برنامه بهداشت و ایمنی می باشد. از جمله اهداف بازرسی ، کسب اطلاعات بیشتری در زمینه کارها وخطرات ناشی از آنها، شناسایی خطرات موجود (بالفعل) و خطرات بالقوه محیط کار و تعیین و شناسایی عوامل ایجاد کننده خطر می باشد.
در هر بازرسی باید مورد بازرسی ، مکان ،زمان و چگونگی و نحوه انجام این کار مشخص شود. همچنین توجه به مواردی که شرایط غیر ایمن و غیر بهداشتی را گسترش می دهد، از جمله: استرس ها ، پوشش نا مناسب، فشار، سرما یا گرمای بیش از حد، ضایعات شیمیایی حاصل از واکنش های صورت گرفته، استفاده نادرست از مواد شیمیایی و ... بسیار حائز اهمیت است.
جهت تکمیل گزارشات بازرسی باید به موارد زیر استناد نماییم:
الف - نقشه کامل محل کار ( لیوت layout)
ب- فهرست لوازم و تجهیزات موجود
ج- فهرست مواد شیمیایی مصرفی : در این زمینه باید توجه کنیم که کلیه مواد شیمیایی خطرناک، حاوی بر چسب و برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی مصرفی (MSDS[1]) باشند.
د- چک لیست ها
هـ- گزارشات بازرسی موجود
2-3 – کمیته های حفاظت فنی
یکی از اهداف تشکیل این کمیته ها و وظائف آنها، پیشگیری از حوادث و بیماریهای ناشی از کار می باشد. کمیته ها می توانند با انعکاس کلیه نواقص حفاظتی و بهداشتی به کارفرما، طرح مسائل و مشکلات ایمنی، ارائه آموزشهای لازم به کارگران،تهیه دستورالعمل های لازم و خط مشی ایمنی و بهداشت کار، سهم بسزایی را در کاهش حوادث ایفا کنند.
یکی از مهمترین وظایف این کمیته ها، تهیه و تدوین خط مشی ایمنی و بهداشت کار می باشد، این خط مشی، از طریق بیان اصول و قواعد ایمنی و بهداشتی مربوط به توسعه و گسترش برنامه ایمنی محیطهای کاری کمک می کند . اجرای قوانین بهداشتی و رعایت اصول ایمنی ذکر شده در خط مشی ، به عنوان یکی از راههای مهم پیشگیری ازوقوع حوادث مطرح می باشد.
3-3- مدیریت سیستم های ایمنی و بهداشتی:
کارفرما مسئول سازماندهی و ایجاد هماهنگی بین کلیه سیستم های ایمنی و بهداشت
حرفه ای می باشد.
اگر مدیریت نقش خود را در زمینه نظارت بر بخشهای مختلف برنامه ایمنی، بدرستی ایفا
نکند ، کلیه اقدامات صورت گرفته در پیشگیری از حوادث بی اثر خواهد بود. بنابراین
اعمال مدیریت صحیح این سیستم ها، یکی از عوامل مهم دیگر در بحث پیشگیری از حوادث
می باشد.
4- اقدامات آموزشی
1-4 – آموزش و ارائه دستورالعمل های ایمنی:
جهت ایجاد فرهنگ ایمنی در محیط کار ، برگزاری دوره های آموزشی بعنوان مقدمه ای ضروری مطرح می باشد که این آموزش ها تأثیر بسزایی در کاهش حوادث ناشی از کار خواهند داشت. معمولاً دو نوع آموزش در محیطهای کاری مطرح می شود که یکی شامل آموزشهای بدو استخدام برای کارگران تازه کار و دیگری آموزشهای مستمر یا ضمن خدمت می باشد که بهتر است این دوره های آموزشی بصورت مداوم و در فواصل زمانی معینی برگزار گردد.
کارگران در طی این دوره های آموزشی با مخاطرات شغلی موجود در محیط کار، دستورالعمل ها و مقررات ایمنی مربوط به کارشان و اصول و میزانهای کار (استانداردهای کاری) آشنا می شوند.
2-4- انجام مطالعات وتحقیقات
انجام مطالعات و بررسی ها بر روی عوامل گوناگون موجود در محیط کار و همچنین تحقیقات در زمینه های مختلف فنی، آماری ،روانپزشکی و ... ، در کاهش و یا پیشگیری از حوادث و بیماریهای ناشی از کار و همچنین کاهش فاکتورهای زیان آور در محیط کار بسیار مفید می باشد و می تواند نقش مهمی در بهبود شرایط کاری و محیطی کارگران داشته باشد. از جمله عوامل مورد بررسی می توان به مطالعه در زمینه موارد ارگونومیکی در ارتباط با کار و یا ماشین آلات، شاخصه های فیزیکی و فیزیولوژیکی در ارتباط با ابزار آلات و کارگران، فاکتورهای اجتماعی – روانی ، شرایط محیطی و .. اشاره نمود.
همچنین انجام مطالعات و بررسی های آماری ، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد، زیرا با استفاده از تجزیه و تحلیلهای علمی آماری می توان به علل عمده وقوع حوادث پی برده و راهکارهایی جهت کاهش آنها ارائه نمود.
3-4– برگزاری سمینارها و همایش ها
برگزاری سمینارها و همایش هایی در زمینه ایمنی و بهداشت شغلی، باعث ارتقای سطح ایمنی شده ، شرایط همکاری و مساعدت بیشتر میان کارکنان و کارگاه ها و همچنین امکان ایجاد رقابت سالم فی مابین، آنان را در موارد ایمنی و بهداشتی تقویت می نماید.
والسلام
سید محمد تقی زاده
فهرست منابع و مآخذ:
1-Effective Workplace Inspection , ccohs, Jaunary 1998
2- guide to writing an OHS policy statement , ccohs, February 2001
3- Accident Investigation, CCOHS, April 2003
4-Guidelines on occupational safety and health Management systems, ILO-OSH, Geneva, 2001
5- Occupational safety and Health Manual, communication warkers of America, April 2002
6- Safety and Health committees, ccohs,April 2001
7- Risk Assessment , HSE,2002.
1- Material Safety Data Sheet: MSDS
" بررسی حوادث ناشی از کار و ارائة راهکارهایی جهت کاهش آنها "
دکتر شمس السادات زاهدی
" بررسی حوادث ناشی از کار و ارائة راهکارهایی جهت کاهش آنها "
مؤسسه کار و تأمین اجتماعی سال 1379
ناظر علمی : ابوالقاسم درکی
کد طرح: Law -7901-18
چکیده فارسی:
حوادث ناشی از کار در کلیه کشورهای جهان رخ میدهند. براساس آماری که سازمان بینالمللی کار ارائه داده است، فقط در یک سال، تعداد یکصد و چهار میلیون حادثه در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه رخ داده است که از این تعداد 28500 مورد آن حوادث، منجر به فوت شده است.
آمار حوادث در کشور ما نیز بسیار بالا است. از این رو شایسته است تحقیقی همهجانبه در این زمینه انجام شود تا ابعاد این معضل اجتماعی مورد شناسایی قرار گیرد و از گسترش قلمرو آن جلوگیری شود.
- هدف اساسی از این پژوهش، شناخت میزان واقعی حوادث ناشی از کار در ایران است. با کسب شناخت و آگاهی نسبتاً کامل از میزان حوادث ناشی از کار و تبعات آن، زمینه لازم برای سیاستگذاریهای اصولی و مؤثر جهت پیشگیری از حوادث و در نتیجه کاهش میزان آنها فراهم خواهد آمد. به این ترتیب هدفهای پژوهش را میتوان به این صورت بیان کرد. شناخت میزان واقعی حوادث ناشی از کار – آگاهی از علل عمده حوادث ناشی از کار – آشنایی با آثار تبعی حوادث ناشی از کار – ارائه پیشنهادهائی جهت پیشگیری از حوادث ناشی از کار و کاهش آنها.
- جامعه آماری – کلیه کارگاههای زیر پوشش سازمان تأمین اجتماعی در قلمرو این پژوهش قرار خواهند گرفت و به این ترتیب متجاوز از هفتصد هزار کارگاه بیمه شده با رقمی حدود پنج میلیون و پانصد هزار نفر بیمه شده، مشمول این طرح واقع میشوند.
- روش تحقیق – روش کار در این پژوهش، روش توصیفی – تبیینی بوده است. ابتدا وضع موجود توصیف شده است و سپس روابط بین عوامل مختلف اقدام گردیده است. برای شناخت وضع موجود اقدامات متعددی به عمل آمده است. انجام مطالعات مقدماتی پیرامون موضوع به منظور وارد شدن به مطلب و کسب آگاهی از کم و کیف کار. مراجعه به سازمانها و ارگانهایی که با موضوع به نوعی مرتبط هستند ( سازمان تأمین اجتماعی- وزارت کارواموراجتماعی )
کاربرد نتایج تحقیق : با تدوین و انتشار نتایج پژوهش در سطحی گسترده ، امکان استفادة نیروی انسانی مشاغل در واحدهای کاری از یافتههای تحقیق فراهم خواهد آمد. از این طریق، کارکنان، کارفرمایان و دولت از میزان حوادث، علل بروز، اثرات مستقیم و غیرمستقیم، پیآمدهای اقتصادی و اجتماعی، و راههای عملی و کاربردی جلوگیری از حوادث آگاه خواهند شد و یا به کارگیری راهکارهای پیشنهادی و جدی گرفتن موضوع، خواهند توانست از میزان حوادث ناشی از کار بکاهند و بر بهرهوری واحدهای تولیدی بیفزایند و کشور و صنعت رو به گسترش ما را از پیامدهای مثبت کاهش حوادث بهرهمندسازند.
 |
||
|
مطابق با ماده 65 قانون تامین اجتماعی در صورت وقوع حادثه ناشی از کار، کارفرما مکلف است اقدامات اولیه را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه دیده بعمل آورده و مراتب را ظرف سه روز اداری کتبا به اطلاع سازمان برساند.در صورتیکه کارفرما بابت اقدامات اولیه مذکور متحمل هزینه ای شده باشد سازمان هزینه های مربوطه را خواهد پرداخت. حوادث شغلی از ابعاد انسانی ، اجتماعی و اقتصادی حائز اهمیت است. هر حادثه سبب درد و ناراحتی شخص کارگر شده و در صورت معلولیت و یا مرگ وی تالمات ناشی از حادثه برای بازماندگان عمیق تر خواهد بود. از دست رفتن و یا معلولیت گروههای مولد جامعه و جبران آنها موجبات فشارهای اجتماعی بویژه در کشورهای در حال توسعه خواهد شد. ابعاداقتصادی حادثه شامل هزینه های مستقیم ( وقفه در کار ، انتقال مصدوم به مرکز درمانی ، هزینه غرامت ها…،) و غیر مستقیم ( وقفه در کار سایرین ، هزینه ناشی از افت کمی و کیفی محصول ، آموزش و آماده سازی فرد جدید،..) میباشد. در مقابل هر حادثه ثبت شده ، 30 حادثه کوچک (منجر به گرفتن خدمات سرپائی) و 300 خطا (منجر به اتلاف وقت ، کاهش ساعات کار) رخ میدهد. در هر حادثه فرد حادثه دیده ، مدیریت ، صنایع ، سازمان تامین اجتماعی و نهایتا جامعه دچار خسارت خواهند شد. رخداد حدود 62 درصد حوادث در افراد جوان (20 تا 34 ساله) ، و حدود 73 درصد در افراد متاهل (با توجه به اینکه علاوه بر خود ، تامین مخارج دیگری را نیز مینمایند) ، از دیدگاه اجتماعی حائز اهمیت است. بیش از 8 میلیارد و 320 میلیون تومان خسارت به سازمان تامین اجتماعی تنها در سال 1383 (فقط در خصوص از کارافتادگان کلی) و بیشتر از 2200 سال کاری از دست رفته در این سال (تنها در اثر روزهای کاری از دست رفته بدلیل معالجه فرد حادثه دیده) از منظر اقتصادی حائز اهمیت فراوانی است. با توجه بموارد پیش گفت آگاهی از وضعیت حوادث شغلی و حادثه دیدگان بمنظور برنامه ریزی در جهت اتخاذ موازین ایمنی و پیشگیری از حوادث شغلی حائز اهمیت فراوانی است. مواد و روشها : این مطالعه یک بررسی توصیفی – تحلیلی است که بر حادثه دیدگان شغلی سراسر کشور در سالهای 1383 و 1379 (مشمول بیمه تامین اجتماعی) انجام پذیرفته است. ماخذ اطلاعات ، معاونت اقتصادی و برنامه ریزی اجتماعی تامین اجتماعی ، دفتر آمار و محاسبات اقتصادی و اجتماعی می باشد. فاکتورهای مورد بررسی دراین پژوهش تعداد کل حوادث شغلی ، حوادث شغلی در استانهای مختلف ، حوادث ناشی از کار به تفکیک عضوحادثه دیده ، جنس ، وضع تاهل ، نوع حادثه ، گروههای سنی ، علت وقوع حادثه ، کد فعالیت اقتصادی ، نتیجه حادثه ، زمان حادثه ، محل وقوع حادثه ، تعداد روزهای معالجه … و مقایسه پارامترهای مختلف مربوط به حادثه طی یک دوره 5 ساله (سالهای 1383 و 1379 ) می باشد. یافته ها : 1- در سال 1383 ، جمعا 18486 حادثه شغلی در ایران رخ داده است. 2- بالاترین حوادث رخ داده به استانهای تهران ، اصفهان و مرکزی اختصاص دارد. کمترین حادثه به استانهای سیستان و بلوچستان ، کرمانشاه و اردبیل تعلق دارد. 3- بالاترین اعضای حادثه دیده دستها و پاها و کمترین حوادث مربوط به مغز ، گردن و جمجمه بوده است. 4- مردان و متاهلین بیشترین حوادث شغلی را بخود اختصاص داده اند. 5- بالاترین حوادث بر اثر نوع حادثه اختصاص به سقوط و لغزیدن ، ضرب خوردگی ، بریدگی و قطع اعضاء ، شکستگی اعضاء و سقوط اشیاء دارد.و کمترین موارد به انفجار و آتش سوزی ، مواد سوزان و برق گرفتگی اختصاص دارد . 6- بالاترین حوادث شغلی در گروههای سنی 29 ـ 25 ، 24 ـ 20 و 30تا 34ساله هستند. کمترین آنها در گروههای زیر 14 سال ، بالای 70 سال و 65 تا 69 سال قرار دارند. 7- بالاترین علت وقوع حوادث بترتیب بی احتیاطی ، وسایل بدون حفاظ و وسایل معیوب عنوان گردیده است . کمترین موارد مربوط به تهویه نامطلوب ، نور ناقص و لباس خطر ناک اختصاص دارد . 8- بالا ترین حوادث در صنایع فلزات اساسی ، ماشینهای الکتریکی و غیر الکتریکی ، محصولات شیمیائی کائوچوئی و مواد غذائی دخانیات رخ داده است . فعالیتهای برق ، آب ، گاز ، بخار و خدمات بهداشتی - تجارت ، بانک ، بیمه ، مستغلات و امور مربوطه و بخش خدمات کمترین حوادث را به خود اختصاص داده اند. 9- 16913 حادثه منجر به بهبودی کامل فرد ، 208 حادثه دیده از کارافتاده کلی و 71 نفر فوت شده اند. 10- حدود 51 درصد حوادث در صبح ، 41 در صد در بعد از ظهر و 9 درصد در شیفت شب اتفاق افتاده است. 11- حدود 91 درصد حوادث در داخل کارگاه و 9 درصد درخارج از کارگاه رخ داده است . 12- روزهای سرپایی 95 درصد و روزهای بستری 5 درصد تعداد روزهای از دست رفته کاری بدلیل معالجه فرد در اثر حادثه را تشکیل میدهند . بحث و نتیجه گیری : الف - نتایج حاصل از بررسی حوادث ناشی از کار ایران در سال1383 : 1- در سال 1383 ، در ایران جمعا 18486 حادثه ناشی از کار رخ داده است که در مقایسه با سال 1382 ، 2/8 درصد افزایش را نشان میدهد . 2- بالاترین افزایش رشد حوادث سال 83 نسبت به سال 82 مربوط به استانهای کهگیلویه و بویراحمد ، تهران و قزوین و کمترین رشد حوادث در سالهای فوق به استانهای کرمانشاه ، کرمان و گیلان اختصاص دارد . - حوادث رخ داده در استان تهران ، اصفهان ، مرکزی ، خوزستان حدود 37 درصد حوادث را شامل میشود. وجود 37 درصد حوادث شغلی در چهار استان فوق نشان دهنده تمرکز حوادث در مناطق خاصی می باشد . - در استانهای آذربایجانغربی ، فارس ، کردستان ، کرمان ، کرمانشاه ، گلستان ، گیلان ، مازندران ، هرمزگان و همدان تعداد حوادث نسبت به سال 1382 کاهش یافته است و در سایر استانها تعداد حوادث در سال 1383 فزونی یافته است. - میانگین تعداد حادثه در هر استان حدود 660 حادثه است . - میانگین حادثه روزانه کشورحدود 62 مورد بوده است (بر فرض 300 روز کاری ). 3- با توجه به تعداد کل بیمه شدگان اجباری سازمان تامین اجتماعی ، به ازای حدود هر 319 بیمه شده یک حادثه رخ داده است. - همچنین بطور میانگین در هر 52 کارگاه یک حادثه رخ داده است. 4- بالاترین اعضای حادثه دیده دستها (9165 مورد) و پاها (5527 مورد) میباشند. کمترین حوادث مربوط به مغز ، گردن و جمجمه (جمعا 6/2 درصد) بوده است. - 5/79 درصد حوادث ناشی از کار رخ داده مربوط به دستان و پاها بوده است . - هر چند حوادث مربوط به مغز ، گردن و جمجمه (جمعا 6/2 درصد) درصد کمی از حوادث را تشکیل میدهند ، اما با توجه به حساس بودن اعضای فوق و عواقب خطرناک بعدی حائز اهمیت فراوانی است. 5- 5/98 درصد حادثه دیدگان مرد و 5/1 درصد زن بوده اند. دقت بیشتر ، رعایت نکات بهداشتی ایمنی و اشتغال به کار زنان در مشاغل کم مخاطره از مواردی است که میتواند در کاهش میزان حوادث آنان مؤثر باشد. 6- حدود 73 درصد حادثه دیدگان متاهل و 27 درصد مجرد می باشند ، با توجه به اینکه بنظر می رسد اکثر بیمه شدگان متاهل هستند ، این نسبت طبیعی است . 7- بالاترین حوادث بر اثر نوع حادثه اختصاص به سقوط و لغزیدن ، ضرب خوردگی ، بریدگی و قطع اعضاء ، شکستگی اعضاء و سقوط اشیاء بترتیب با 3534 ، 2245 ، 2174 ، 1789 و 1753 مورد بوده است. - کمترین موارد با 76 ، 84 و 122 مورد به انفجار و آتش سوزی ، مواد سوزان و برق گرفتگی (جمعا حدود 6/1 درصد ) اختصاص دارد . - با توجه به این نکته که بیشتر از 30 درصد موارد حوادث مربوط به سقوط ، لغزش و ضرب خوردگی است که براحتی و با اتخاذ تدابیر ایمنی قابل پیشگیری است و از طرفی کمترین موارد به حوادث خطرناک چون انفجار و برق گرفتگی تخصیص یافته است که خود نیز با بکار گیری تدابیر حفاظتی قابل پیشگیری می باشند ، اهمیت موازین ایمنی و تدابیر پیشگیری را نشان میدهد. 8- بالاترین حوادث شغلی در گروههای سنی 29 ـ 25 ، 24 ـ 20 و 30تا 34ساله هستند. کمترین آنها در گروههای زیر 14 سال ، بالای 70 سال و 65 ـ 69 سال قرار دارند. - حدود 62 درصد حوادث در افراد 20 تا 34 سال رخ داده است. با توجه به جوان بودن جمعیت کشور رخداد 60 درصد حوادث در افراد کمتر از 35 سال ، تجربه کم ، جسارت و بی باکی این گروه غیر منطقی نخواهد بود . 9- بالاترین علت وقوع حوادث بترتیب در 9890 مورد بی احتیاطی ، 1380 مورد وسایل بدون حفاظ و 773 مورد وسایل معیوب عنوان گردیده است . کمترین موارد مربوط به تهویه نامطلوب ، نور ناقص و لباس خطر ناک با 30 ، 41 و 221 مورد اختصاص دارد . - با توجه به اینکه بی احتیاطی عنوانی است که جای بحث بسیار دارد و بیش از نیمی از حوادث این عنوان رادارد ، تفسیر کارشناسی را مشکل می نماید. - رخداد حدود 12 درصد حوادث بعلت عدم حفاظ و عیوب وسیله نیز میبایست مد نظر قرار گیرد. 10- با توجه به کد فعالیتهای اقتصادی بالا ترین حوادث در صنایع فلزات اساسی ، ماشینهای الکتریکی و غیر الکتریکی ( 5/25 درصد ) ، محصولات شیمیائی کائوچوئی ( 9/10 درصد ) و مواد غذائی دخانیات ( 1/10 درصد ) ، نساجی ، ساختن البسه و کفش (7/4 درصد) و چوب ، مبل ، کاغذ ، چوب ، پنبه و چرم (0/4 درصد) رخ داده است . فعالیتهای برق ، آب ، گاز ، بخار و خدمات بهداشتی با 7/0 درصد ، ، تجارت ، بانک ، بیمه ، مستغلات و امور مربوطه با 7/1 درصد و بخش خدمات با 2/2 درصد کمترین حوادث را به خود اختصاص داده اند. - حدود 47 درصد حوادث در 3 گروه صنایع (فلزات اساسی ، ماشینهای الکتریکی و غیر الکتریکی ، محصولات شیمیائی کائوچوئی و غذائی دخانی) رخ داده است . نظر به عدم اطلاع دقیق از آمار تفکیک صنایع بر اساس فعالیت اقتصادی اظهار نظر دقیقی در این ارتباط نمیتوان بیان نمود. 11- 16913 حادثه منجر به بهبودی کامل فرد گردیده است ، 208 حادثه دیده از کارافتاده کلی (فرد 66 درصد از کارآئی خود را از دست داده است) و 71 نفر فوت شده اند. 1292 مورد حوادث نیز سبب 10 تا 66 در صد از کار افتادگی شده است . با توجه به اینکه هر از کار افتادگی کلی حدود 40 میلیون تومان خسارت به سازمان تامین اجتماعی وارد می نماید ، تنها از بعد مادی 208 حادثه ای که منجر به از کار افتادگی کلی شده است ، 8 میلیارد و 320 میلیون تومان خسارت به سازمان وارد نموده است . 12 - وجود حدود نیمی از حوادث در شیفت عصر و شب با توجه به اینکه اکثر کارگران در شیفت صبح فعالیت مینمایند ، قابل اهمیت است و میتوان دلایلی نظیر خستگی فعالیت روزانه و.. را مطرح نمود.
13- با توجه به اینکه تقریبا تمامی اوقات کارگران ( جز رفت و آمد و ماموریت ) درون کارگاه است . وجود بیشتر از 90 درصد حوادث داخل کارگاه عددی منطقی میباشد. 14- تعداد کل روزهای از دست رفته کاری بدلیل معالجه فرد در اثر حادثه 803648 روز بوده است که موارد سرپایی (95 درصد) و موارد بستری (5 درصد) را تشکیل میدهند. - براین اساس ، تنها در اثر معالجه بیشتر از 2200 سال کاری از دست رفته داشته ایم . - با توجه به این نکته که حوادث کوچک و جزئی تقریبا تمامی حوادث ناشی از کار را شامل می شود . بنابر این بسادگی نمی بایست از رخداد هر حادثه حتی بظاهر کوچک گذشت . 15- با توجه به مجموع حوادث شغلی در سال 1383 ( 18486 مورد ) و تعداد بیمه شدگان (5894121 نفر ) ، ضریب تکرار حادثه 31/1 (بازای هر یک میلیون ساعت کار، تقریبا 3/1 حادثه رخ داده است) و ضریب شدت حادثه 21/0 (بازای هر یک هزار ساعت کار، تقریبا 21/0 حادثه رخ داده است) خواهد شد . با توجه به عدم اطلاع دقیق ساعات کار از دست رفته ، ساعات کار …. در محاسبات مذکور ساعت کار 8 ساعت در روز ، روزهای کاری سال 300 روز ، روزهای از دست رفته ( روز از دست رفته در اثر معالجه ، ازکار افتادگی کلی و فوت ) و محاسبات بروش آمارگران بین المللی کار منظور گردیده است .
ب- نتایج بررسی حوادث ناشی از کار ایران طی دوره 5 ساله (سالهای1379و1383 ) : 1- تعداد حادثه شغلی طی این مدت افزایش یافته است .(بیشتر از 29 درصد رشد تعداد حادثه طی مدت پنج سال مذکور رخ داده است). 2- حوادث رخ داده در شهرتهران و استان اصفهان ، بیشترین تعداد حوادث را شامل میشود. 3- تعداد حادثه در استانهای اردبیل ، شهرتهران ، فارس ، کردستان ، کرمان ، کرمانشاه ، گیلان در سال 1383 نسبت به سال 1379 کاهش یافته است . تعداد حادثه در استانهای سمنان و سیستان وبلوچستان بدون تغییر و در سایر استانها افزایش یافته است. کاهش تعداد حادثه در استانهای بزرگی چون تهران ، فارس ، کرمان ، گیلان قابل توجه است. بالاترین رشد تعداد حادثه مربوط به استانهای چهارمحال و بختیاری ، قم و بوشهر (بترتیب با 683 ، 569 و 279 درصد) و بیشترین کاهش حوادث مربوط به استانهای کرمان ، کرمانشاه و کردستان (بترتیب با 62 ، 41 و 30 درصد رشد منفی) می باشد. 4- میانگین حادثه روزانه کشور افزایش یافته است . 5- دستها و پاها ، بالاترین عضو حادثه دیده بوده اند . (بیش از 70 درصد حوادث) و همچنین طی این مدت افزایش یافته اند.. 6- درصد حوادث رخ داده در مردان 4/0 درصد (از 9/98 درصد به 5/98 درصد ) کاهش یافته است .این موضوع میتواند ناشی از افزایش نیروی کار زنان طی این مدت باشد. 7- در متاهلین ، درصد رخداد حادثه کمتر شده است (از 2/86 درصد به 8/72 درصد رسیده است). 8- سقوط کردن و لغزیدن و ضرب خوردگی بیش از 30 درصد حوادث را به خود اختصاص داده است. تعداد سقوط و لغزیدن ، بریدگی و شکستگی اعضاء افزایش یافته است ، اما تعداد ضرب خوردگی کاهش یافته است. کمترین موارد به مواد سوزان ، انفجار و آتش سوزی و برق گرفتگی اختصاص داشته است . 9- در هر دو سال گروههای سنی 25 تا 29 و 30 تا 34 بیشترین حادثه دیدگان را تشکیل می داده اند.(بیش از 41 درصد حادثه دیدگان). کمترین حوادث هر دو سال نیز در گروههای زیر 14 سال ، بالای 70 سال و 65 ـ 69 سال بوده است،(جمعا کمتر از 7/0 درصد در هر سال). - نکته مهم 10 برابر شدن حادثه درگروه سنی زیر 14 سال طی این مدت میباشد.(از کمتر از 01/0 درصد به 1/0 درصد رسیده است) 10- بیش از 60 درصد علت وقوع حوادث به بی احتیاطی ، وسایل بی حفاظ و وسایل معیوب اختصاص دارد. و هر سه علت نیز طی این مدت افزایش یافته اند. تهویه نامطلوب ، نور ناقص و لباس خطر ناک نیز در هر دو سال پائین ترین علت حوادث را تشکیل می دهند. 11- در هر دو سال بالاترین درصد حوادث در صنایع فلزات اساسی ، ماشینهای الکتریکی و غیر الکتریکی ، محصولات شیمیائی کائوچوئی رخ داده است . (بیش از 35 درصد حوادث). - بالاترین افزایش حوادث طی این مدت به صنایع فلزات اساسی(1/3 درصد) و صنایع غذائی(0/3 درصد) اختصاص داشته است. - صنایع نساجی با 4/5 درصد و استخراج معدن با 4/5 درصد بیشترین کاهش حوادث را طی این مدت داشته اند. 12- بیش از 90 درصد حوادث ، منجر به بهبودی کامل فرد شده است. - فوت ناشی ازکار طی این مدت کاهش یافته است (از 9/0 درصد به 4/0 درصد رسیده است). 13- از نظر زمانی ، بیش از 50 درصد حوادث درصبح و سپس در عصر و شب رخ داده است. 14- حوادث در داخل کارگاه افزایش یافته است (از 88 درصد به 91 درصد)ودر هر دو سال حدود 90 درصد حوادث را تشکیل داده است. 15- روزهای از دست رفته کاری بدلیل معالجه سرپایی از 4/92 درصد در سال 79 به 0/95 درصد در سال 83 افزایش یافته است. - تعداد روزهای از دست رفته کاری بدلیل معالجه (سرپائی و بستری) نیز بشدت افزایش یافته است(رشد 211 درصد). 16- هر دو فاکتور ضریب تکرار حادثه و ضریب شدت حادثه طی این مدت ، اضافه شده است. منابع : 1- علی اکبر ابن علی - 1378 - مجموعه قوانین و مقررات کار و تامین اجتماعی – تهران – چاپ1 – انتشارات مدیریت 2- معاونت اقتصادی و برنامه ریزی اجتماعی تامین اجتماعی ، دفتر آمار و محاسبات اقتصادی و اجتماعی – 1383 – ماهنامه آماری تعداد بیمه شدگان و کارگاههای بیمه شده ، حوادث ناشی از کار – شماره 53 3- عبدالحسین محمد کاری -1372 - پیشگیری حوادث ناشی از کار – تهران – ناشر موسسه کار و تامین اجتماعی 4- سازمان تامین اجتماعی – 1380 - کلیات بهداشت و ایمنی شغلی – تهران – ناشرسازمان تامین اجتماعی | ||