دستور العمل حمل ونقل جاده ای مواد شیمیایی

آیین‌ نامه‌ حفاظتی مواد خطرناک‌ و مواد قابل‌ اشتعال

دستور العمل حمل و نقل جاده ای مواد شیمیایی و سموم

ایین نامه حفاظتی موادخطرناک و مواد قابل اشتعال

قسمت‌ اول‌ - تعاریف‌ و اصطلاحات‌

الف‌ - در این‌ آیین‌ نامه‌ مایع‌ قابل‌ اشتعال‌ به‌ مایعاتی‌ اطلاق‌ می‌شود که‌ نقطه‌ اشتعال‌ آنها از صد درجه‌ سانتیگراد (212 درجه‌ فارنهایت‌) کمتر باشد.

ب‌ - مایعاتی‌ که‌ نقطه‌ اشتعال‌ آنها از 100 درجه‌ سانتیگراد بیشتر باشد مایع‌ غیرقابل‌ اشتعال‌ نامیده‌ می‌شود.

ج‌ - «مخزن‌ روی‌ زمین‌» به‌ مخازنی‌ اطلاق‌ می‌شود که‌ هیچ‌ قسمت‌ از آن‌ از سطح‌ زمین‌ طبیعی‌ پایین‌تر نباشد.

د - «مخزن‌ مدفون‌» به‌ مخازنی‌ اطلاق‌ می‌شود که‌ کاملاً در زمین‌ مدفون‌ شده‌ و سقف‌ آن‌ با قشری‌ به‌ ضخامت‌ حداقل‌ 60 سانتیمتر از خاک‌ مستور شده‌ باشد.

هـ - «مخزن‌ نیمه‌ مدفون‌» به‌ مخازنی‌ اطلاق‌ می‌شود که‌ کلیه‌ یا قسمتی‌ از آن‌ در داخل‌ زمین‌ قرار گیرد و در صورتی‌ که‌ کلیه‌ مخزن‌ درون‌ خاک‌ باشد قشر خاک‌ روی‌ سقف‌ مخزن‌ کمتر از 60 سانتیمتر باشد.

و - «فیبر» اصطلاحاً عبارت‌ از الیاف‌ مقاومی‌ است‌ که‌ دارای‌ ریشه‌ معدنی‌ - نباتی‌ و یا حیوانی‌ باشد.

ز - «گرد و غبار» به‌ ذرات‌ جامدی‌ اطلاق‌ می‌شود که‌ می‌تواند به‌ اطراف‌ پراکنده‌ شود و یا در هوا معلق‌ بماند و منشاء تولید این‌ ذرات‌ نتیجه‌ عملیات‌ گوناگون‌ از قبیل‌ کوبیدن‌، قطع‌ کردن‌، الک‌ کردن‌، سائیدن‌، انفجار یا از هم‌ پاشیدن‌ مواد آلی‌ و غیرآلی‌ مثل‌ ذغال‌ سنگ‌، فلزات‌ و املاح‌ آن‌ها و همچنین‌ حبوبات‌، غلات‌، چوب‌ و غیره‌ است‌.

ح‌ - دود به‌ ذرات‌ جامد معلق‌ اطلاق‌ می‌شود که‌ در اثر تراکم‌ گازها و یا تبخیر فلزات‌ در حال‌ ذوب‌ و یا احتراق‌ ناقص‌ سوخت‌ها و مواد آلی‌ دیگر بوجود بیاید و با مواد اولیه‌ آنها متفاوت‌ می‌باشد.

ط‌ - گاز به‌ ذراتی‌ اطلاق‌ می‌شود که‌ مانند هوا شکل‌ و حجم‌ ثابتی‌ نداشته‌ لیکن‌ استعداد گسترش‌ غیرمحدود دارد و ممکن‌ است‌ آن‌ را به‌ وسیله‌ ازدیاد فشار و یا کاهش‌ حرارت‌ به‌ صورت‌ مایع‌ و یا جامد درآورد.

ی‌ - مه‌ به‌ قطرات‌ مایع‌ معلق‌ اطلاق‌ می‌شود که‌ به‌ وسیله‌ تراکم‌ از حالت‌ گازی‌ به‌ حالت‌ مایع‌ یا پخش‌ مایع‌ به‌ صورت‌ ذرات‌ ریز در فضا بوجود می‌آید.

ک‌ - بخار به‌ حالت‌ گازی‌ موادی‌ اطلاق‌ می‌شود که‌ در شرائط‌ معمولی‌ (یک‌ آتمسفر فشار و 15 درجه‌ سانتیگراد) مایع‌ و یا جامد هستند. این‌ بخار در اثر ازدیاد فشار و یا کاهش‌ گرما به‌ صورت‌ اولیه‌ در م

قسمت‌ دوم‌ - مواد خطرناک‌ و زیان‌ بخش‌


فصل‌ اول‌ - مقررات‌ عمومی‌

ماده‌ 1: در کارگاه‌هایی‌ که‌ مواد خطرناک‌ و زیان‌ بخش‌ به‌ صورت‌ جامد، مایع‌ یا گاز تهیه‌ حمل‌ و نقل‌ و یا مصرف‌ می‌شود و همچنین‌ در مکانهایی‌ که‌ مواد قابل‌ اشتعال‌ یا موارد قابل‌ انفجار گردهای‌ سمی‌ و مضر و مواد تحریک‌ کننده‌ تولید و یا پخش‌ می‌شود باید مواد این‌ آیین‌نامه‌ مورد رعایت‌ قرار گیرد.

ماده‌ 2: عملیات‌ مخاطره‌آمیز باید حتی‌ الامکان‌ در اطاق‌ها و بناهای‌ مجزا با حداقل‌ نفرات‌ و رعایت‌ احتیاطات‌ کامل‌ و مخصوص‌ انجام‌ گیرد مگر اینکه‌ مقام‌ فنی‌ صلاحیتدار ترتیب‌ دیگری‌ را مقرر داشته‌ باشد.

ماده‌ 3: عملیات‌ مخاطره‌آمیز باید در دستگاه‌های‌ سر بسته‌ انجام‌ گیرد تا از تماس‌ اشخاص‌ با مواد زیان‌ بخش‌ و از انتشار گرد، فیبر، دود، گاز، مه‌ و بخار در هوای‌ کارگاه‌ که‌ کارگران‌ در آن‌ مشغول‌ کار هستند جلوگیری‌ شود.

ماده‌ 4: در صورتی‌ که‌ بکار بردن‌ دستگاه‌های‌ سر بسته‌ مقدور نباشد گرد و غبار گازها دود و ابخره زیان‌ بخش‌ را باید در همان‌ لحظه‌ تولید یا در نزدیکترین‌ فاصله‌ از مرحله‌ تولید به‌وسیله‌ دستگاه‌ سرپوش‌ مکنده‌ با دودکشهای‌ مخصوص‌ از محیط‌ کارگاه‌ خارج‌ نمود.

ماده‌ 5: برای‌ کارگرانی‌ که‌ با مواد خطرناک‌ و زیان‌ بخش‌ کار می‌کنند باید حفاظی‌ متناسب‌ با نوع‌ کاری‌ که‌ انجام‌ می‌دهند تهیه‌ گردد و کارگران‌ موظفند آنها را در موقع‌ کار مورد استفاده‌ قرار دهند.

تبصره‌ - جهت‌ محافظت‌ کارگران‌ از مواد خطرناک‌ نباید فقط‌ به‌ تجهیزات‌ حفاظتی‌ شخصی‌ متکی‌ بوده‌ بلکه‌ علاوه‌ بر تجهیزات‌ مذکور باید به‌ وسائل‌ و تدابیر قطعی‌ برای‌ رفع‌ مخاطرات‌ توسل‌ جست‌ مگر در فعالیتهای‌ غیر مستمر و اتفاقی‌ و پراکنده‌ که‌ ممکن‌ است‌ وسایل‌ حفاظتی‌ شخصی‌ به‌ تنهایی‌ کافی‌ باشد.


فصل‌ 2- علایم‌ مشخصه‌ برای‌ وسایل‌ و ظروف‌

ماده‌ 6: هر نوع‌ ظرف‌ بزرگ‌ و کوچک‌ و وسایل‌ دیگری‌ که‌ مواد خطرناک‌ در آنها نگهداری‌ می‌شود باید:

الف‌ - دارای‌ رنگ‌ ساده‌ و مشخصی‌ باشد.

ب‌ - با نصب‌ پلاک‌ محتویات‌ داخل‌ آن‌ شناسانده‌ شود.

ج‌ - دستورالعمل‌های‌ لازم‌ برای‌ بکار بردن‌ محتویات‌ آن‌ به‌ نحو بی‌خطر و بدون‌ زیان‌ همراه‌ داشته‌ باشد.






فصل‌ 3- آزمایش‌ هوا

ماده‌ 7: هوای‌ کارگاه‌ها باید بطور متناوب‌ در فواصلی‌ که‌ لازم‌ باشد مورد آزمایش‌ و کنترل‌ قرار گیرد تا اطمینان‌ حاصل‌ شود که‌ غلظت‌ گرد و غبارهای‌ سمی‌ و همچنین‌ ذرات‌ فیبرها و یا دود و ابخره از حد مجاز تجاوز ننماید و این‌ حد مجاز از طرف‌ مقامات‌ صلاحیتدار فنی‌ تعیین‌ و دائماً با گذشت‌ زمان‌ و پیشرفت‌ بهداشت‌ کار قابل‌ تجدید نظر است‌.

تبصره‌ - دستگاه‌های‌ تهویه‌ و تبادل‌ هوا از حیث‌ ساختمان‌ و کیفیت‌ نصب‌ و طرز کار باید متناسب‌ با وضع‌ کار و کارگاه‌ باشد.


فصل‌ 4- جلوگیری‌ از تراکم‌ گرد و غبار

ماده‌ 8: کلیه‌ قسمت‌های‌ ساختمان‌ و وسایل‌ اطاق‌هایی‌که‌ در آن‌ گرد و غبار مضر به‌ وجود می‌آید باید به‌ نحوی‌ طرح‌ و نصب‌ شوند که‌ حتی‌ الامکان‌ فاقد سطوح‌ گرد و غبار گیر باشد کلیه‌ قسمت‌های‌ این‌ گونه‌ کارگاه‌ها باید بطور مستمر تمیز و گردگیری‌ شود.

ماده9:کف‌ اطاق‌ها باید حتی‎الامکان‌ صاف‌ و هموار بوده‌ تا نظافت‌ آن‌ به‎سهولت‌ مقدور باشد.

تبصره‌ - از گستراندن‌ قطعات‌ بی‌ تناسب‌ لینولئوم‌ و قرار دادن‌ صفحات‌ فلزی‌ و اشیاء دیگری‌ که‌ گرد و غبار بتواند زیر آن‌ متراکم‌ شود باید خودداری‌ کرد.


قسمت‌ سوم‌ - مواد قابل‌ استعمال‌ و مواد قابل‌ انفجار


فصل‌ 1- مقررات‌ عمومی‌

ماده‌ 10: عملیاتی‌ که‌ احتمال‌ خطر انفجار و یا اشتعال‌ دارد باید در ساختمان‌های‌ جداگانه‌ به‌ فواصلی‌ که‌ از طرف‌ مقام‌ صلاحیتدار تعیین‌ شود یا در اطاق‌هایی‌که‌ به‌وسیله‌ دیوار ضد حریق‌ از نوع‌ مجاز از یکدیگر جدا باشند صورت‌ گیرد.

ماده‌ 11: در و پنجره‌های‌ اماکن‌ فوق‌ باید خودکار باشد که‌ در موقع‌ خطر خود بخود بسته‌ شوند و در مقابل‌ اشتعال‌ و انفجار مقاومت‌ داشته‌ باشد.

ماده‌ 12: در اطراف‌ ابنیه‌ مذکور و در فاصله‌ای‌ که‌ از طرف‌ مقام‌ فنی‌ صلاحیتدار تعیین‌ می‌شود به‌ هیچوجه‌ کوره‌ آتش‌ و دستگاه‌ خشک‌ کن‌ و هر گونه‌ منبع‌ تولید جرقه‌ و حرارت‌ نباید وجود داشته‌ باشد.

ماده‌ 13: ابنیه‌ای‌ که‌ در آنجا مواد قابل‌ انفجار تهیه‌، نگهداری‌ و یا مصرف‌ می‌شود باید دارای‌ دریچه‌ انفجار باشد این‌ دریچه‌ها از مواد سبک‌ غیر قابل‌ اشتعال‌ (مثلاً شیشه‌ به‌ ضخامت‌ 2 میلیمتر) و با پنجره‌های‌ لولایی‌ در بدنه‌ و سقف‌ ساخته‌ شود که‌ در نتیجه‌ فشار به‌ خارج‌ باز شود. سطح‌ دریچه‌های‌ انفجار باید به‌ ترتیب‌ زیر پیش‌بینی‌ شود.

الف‌ - یک‌ متر مربع‌ برای‌ 24 متر مکعب‌ فضا در ساختمان‌هایی‌ که‌ از بتن‌ مسلح‌ قوی‌ ساخته‌ شده‌ است‌.

ب‌ - یک‌ متر مربع‌ برای‌ 20 متر مکعب‌ در ساختمان‌هایی‌ که‌ از بتن‌ مسلح‌ ضعیف‌ ساخته‌ شده‌ است‌.

ج‌ - یک‌ متر مربع‌ برای‌ 15 متر مکعب‌ فضا در ساختمان‌های‌ سبک‌.

ماده‌ 14: کف‌ اطاق‌هایی‌ که‌ در آن‌ مواد قابل‌ اشتعال‌ و مواد قابل‌ انفجار تهیه‌ و یا انبار و یا مصرف‌ می‌شود باید:

الف‌ - غیر قابل‌ اشتعال‌ و غیر قابل‌ نفوذ باشد.

ب‌ - از مواد و مصالحی‌ ساخته‌ شده‌ باشد که‌ سقوط‌ یا اصطکاک‌ اشیاء روی‌ آن‌ موجب‌ تولید جرقه‌ نشود.


فصل‌ 2- پیشگیریهای‌ لازم‌ در مورد تراوش‌ و یا سرازیرشدن‌مایعات‌

ماده‌ 15: موسساتی‌ که‌ مایعات‌ قابل‌ اشتعال‌ تولید و یا مصرف‌ می‌کنند باید دارای‌ مخزن‌ مخصوص‌ باشند که‌ در صورت‌ لبریز شدن‌ و یا پیدایش‌ نقصی‌ در ظروف‌ بتوان‌ مایع‌ ریخته‌ شده‌ را به‌ مخزن‌ مزبور انتقال‌ داد.

ماده‌ 16: مخازن‌ و انبارهایی‌ که‌ در آن‌ مایعات‌ قابل‌ اشتعال‌ و انفجار وجود دارد باید به‌وسیله‌ دیوار یا خاک‌ ریزهای‌ غیر قابل‌ نفوذ که‌ دارای‌ ظرفیت‌ متناسب‌ برای‌ گنجایش‌ تمام‌ مایع‌ باشد محصور گردد و نیز به‌ قسمی‌ ساخته‌ شود که‌ مایعات‌ مزبور در نتیجه‌ حریق‌ یا علل‌ دیگر نتواند به‌ هیچوجه‌ از محوطه‌ محصور خارج‌ و در اطراف‌ پخش‌ گردد.


فصل‌ 3- راه‌های‌ خروجی‌

ماده‌ 17: در نقاطی‌ از کارگاه‌ها که‌ مواد قابل‌ اشتعال‌ یا مواد قابل‌ انفجار تولید و یا مصرف‌ و یا نقل‌ و انتقال‌ داده‌ می‌شود باید راه‌های‌ خروجی‌ کافی‌ و یا وسایل‌ لازم‌ در نقاط‌ متناسب‌ پیش‌بینی‌ شود تا در مواقع‌ بروز خطر افرادی‌ که‌ در آن‌ قسمت‌ بکار اشتغال‌ دارند بتوانند خود را نجات‌ دهند
-----------------------------------------------------------------------------------------------------

  دستور العمل حمل و نقل جاده ای مواد شیمیایی و سموم

کلیات و تعاریف

ماده 1: اصطلاحات بکار رفته در این دستور العمل بشرح ذیل تعریف می گردند.
الف) حمل و نقل جاده ای : هر نوع حمل و نقل زمینی مواد شیمیایی و سموم از طریق راه انجام می پذیرد.
ب)وسیله نقلی باری: هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی که برای حمل مواد شیمیایی و سموم ساخته شده و کابین راننده می بایست از قسمت بار بوسیله دیواره ای مقاوم مجزا شده باشد.
ج) بارگیری که برای حمل بار ساخته شده و توسط وسیله نقلیه موتوری دیگری بصورت یک واحد کشیده می شود و وزن کل بارگیری و محموله توسط محورهای مستقل متعلقه به زمین منتقل می گردد.
د) شبه یدک: بارگیری که برای حمل بار ساخته شده و توسط وسیله نقلی دیگری کشیده می شود و بخشی از وزن بارگیر و محموله توسط پین اتصال به کشنده منتقل می گردد.

تبصره: استفاده از یدک و شبه یدک در حمل و نقل مواد شیمیایی و سموم مجاز نمی باشد.
ماده 2: انجام هرگونه عملیات حمل و نقل جاده ای مواد خطرناک از تقطه ای دیگر, در داخل کشور مستلزم رعایت مقررات و ضوابط مندرج در این آیین نامه می باشد.
ماده 3: حمل مواد غذایی, مواد مصرفی خوراکی و حیوانات در کنار مواد شیمیایی و سموم در داخل یک وسیله نقلیه واحد ممنوع است. در صورت حمل سایر وسایل , سمومک و مواد شیمیایی بایستی به وسیله مانع دیواری شکل از یکدیگر جدا شده و در جای خود محکم شده تا امکان جابجایی نا خواسته نباشد.
ماده 4: ظروف محتوی سموم و مواد شیمیایی بایستی به طریقی بارگیری شوند که در حالت حرکت جابجا نشده و صدمه نبینند.
- برای حمل مواد شیمیایی و سموم تا حد امکان از وسیله نقلیه مسقف استفاده شود در صورت استفاده از وسایل روباز بایستی پوشش کامل و مقاوم جهت ممانعت از تابش مستقیم نور خورشید و یا بارش روی محموله قرار گیرد.
ماده 5: کالاها و محصولات خطرناک موضوع این آیین نامه در 9 طبقه دسته بندی گردیده اند , این طبقه بندی به شرح ذیل می باشد:
1- طبقه یک: این طبقه خود به سه دسته ذیل تقسیم بندی می شود:
1-1- مواد و محصولات منفجره
2-1-محصولات و کالاهایی که با مواد منفجره انباشته گردیده اند.
3-1- محصولات و کالاهایی که ایجاد آتش سوزی و احتراق می نمایند.
2- طبقه دو: این طبقه مشتمل است بر گازهای تحت فشار مایع نشده و گازهای نا محلول تحت فشار.
3- طبقه سه: این طبقه مشتمل است بر مایعات قبل اشتعال.
4- طبقه چهار: این طبقه خود به سه دسته ذیل تقسیم بندی می شود.
1-4- جامدات قابل اشتعال.

2-4- موادی که دارای قابلیت آتش سوزی و آتش افروزی خود به خود می باشند.
3-4- موادی که بر اثر تماس با آب یا مجاورت با رطوبت, گازهای قابل اشتعال تولید می کنند.
5- طبقه پنج: این طبقه خود به دو دسته ذیل تقسیم می شود:
1-5- موادی که باعث ایجاد زنگ زدگی می گردند.
2-5- پر اکسیدهای آلی.
6- طبقه شش: این طبقه خود به دو دسته ذیل تقسیم می شود:
1-6- محصولات سمی
2-6- مواد و محصولات متعفن که باعث ایجاد و نشر بیماریهای عفونی می گردند.
7- طبقه هفت: مواد رادیو اکتیو
8- طبقه هشت: مواد خورنده و اسیدها
9- طبقه نه: زباله و فاضلاب
تبصره 1: فهرست و اقسام مواد خطر ناکی که تحت هر یک از طبقات نه گانه فوق قرار می گیرند , در ضمیمه ((ز)) این آیین نامه امده است.
تبصره 2: در میان مواد شیمیایی و سموم موضوع طبقات 2و 4, 7و 9 موادی وجود دارن که از حیث اهمیت خطر و نحوه حمل , علاوه بر مقررات کلی , شرایط خاصی را دارا می باشند.
ماده6- حمل و نقل مواد شیمیایی و سموم خطرناک توسط وسایل حمل و نقل در صورتی مجاز خواهد که وسیله نقلیه مزبور حائز کلیه موارد مندرجدر فصل سوم این آیین نامه باشند.
تبصره: چنانچه مواد و محصولات خطرناک بصورت مایع و گاز بوده و توسط تانکر یا تانک کانتینر حمل گردند در صورتی مشمول مقررات این آیین نامه می گردند که وزن یا حجم محموله از حد اکثر مقادیر مندرج در بندهای ذیل تجاوز نماید. در غیر اینصورت مشمول حمل و نقل مواد خطرناک نمی باشد.
الف: خودروهای دارای تانکر ثابت یا تانکرهای قابل انفکاک جهت حمل مایعات با حداکثر ظرفیت 1000 لیتر.
ماده 7: رانندگان و کمک رانندگان حامل مواد شیمیایی و سموم بایستی حائز کلیه نکات و موارد مندرج در فصل چهارم این آیین نامه باشند.
ماده 8: راننده وسیله نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم بایستی در حین عملیات حمل ونقل مواد خطرناک , اسناد مربوط به اینگونه کالاها را وفق ضمیمه ((ج)) این آیین نامه د اختیار داشته باشد, تا به محض در خواست پلیس ارائه نماید.
ماده 9: وسایل حمل و نقل مواد شیمیایی و سموم بایستی در حین عملیات حمل و نقل کلیه نشانه ها و علائم مندرج در ضمیمه ((الف)) این آیین نامه را دارا باشند.
ماده 10: فرستنده مواد شیمیایی و سموم مکلف است پیش از تنظیم قرار داد حمل و نقل کالا, طی اظهار نامه ای مطابق پیوست شماره یک از ضمیمه ((ب)) مؤسسه حمل و نقل را از خطرناک بودن محموله کتبا مطلع نماید.
ماده 11- در صورت عدم رعایت ضوابط و دستورالعملهای مندرج در این آیین نامه با متخلفین مطابق مقررات قانونی سازمان حمل و نقل پایانه های کشور رفتار خواهد شد.

فصل 2:

مقررات مربوط به عملیات بارگیری, حمل و نقل و بار اندازی مواد شیمیایی و سموم
ماده 10: مؤسسه حمل و نقل جهت حمل مواد شیمیایی و سموم بنا به تشخیص سازمان حمل و نقل و پایانه های کشور مکلف است جهت هماهنگی و تعیین مسیر مجاز تردد از مبدأ به مقصد در جاده های خارج از محدوده شهرها , به سازمان مذکور مراجعه و ضمن ارائه در خواست کتبی به همراه اظهار نامه صاحب کالا , مجوز و مسیر عبور مواد خطرناک را دریافت نماید.
تبصره1: سازمان یاد شده می تواند بر حسب ضرورت مجوزهای مذکور را به صورت مدت دار صادر نماید.
تبصره2- کمیته هماهنگی کنترل و نظارت بهداشتی بر مواد شیمیایی و سموم همه ساله فهرست مواد شیمیایی و سموم مجاز را به سازمان منعکس خواهم نمود.
تبصره 3- در صورت مواجهه با مواد شیمیایی و سموم نا شناس مراتب توسط سازمان از کمیته استعلام خواهد گردید.
ماده 11- وسیله نقلیه حامل مواد طرفنظر از وزن و حجم محموله فقط در ساعات روز مجاز به تردد در جاده های کشور خواهد بود و بایستی قبل از پایان روز در محل آخرین پاسگاه انتظامی توقف و تا آغاز روز بعد از حرکت خودداری نماید.
تبصره1: در موارد خاص بنا به مقتضیات و دلایل توجیهی , به تشخیص واعلام وزارت راه و ترابری برخی از مواد خطرناک از این موضوع مستثنی خواهد بود.
تبصره 2: وزارت راه وترابری در خصوص موارد مستثنی از کمیته هماهنگی کنترل و نظارت بهداشتی بر سموم و مواد شیمیایی استعلام خواهد نمود.
ماده 12- حداکثر سرعت حرکت وسیله نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم در آزادراهها و شاهراهها 60 کیلومتر , در جاده های چهار خطه 50 کیلومتر و در جاده های دو خطه حداکثر 40 کیلومتر در ساعات می باشد.
ماده 13- پارک و توقف خودروی حامل مواد شیمیایی و سموم در طول جاده ها فقط تحت شرایط ذیل مجاز است.
الف: هیچ خودروی حامل مواد خطرناک نمی تواند در نقطه ای توقف نماید, مگر آنکه از ترمز مخصوص استفاده باشد .
ب: نصب گُوِه به تعداد حداقل 2 عددو متناسب با تعداد چرخها برای هر نوع خودروی حامل مواد شیمیایی و سموم در حین توقف الزامی است.
ج: موتور و سیله نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم باید در حین توقف خاموش باشد.
د: خودروی حامل مواد شیمیایی و سموم باید حتی المقدور در مناطقی با شیب اندک توقف کند و از پارک و توقف در سراشیبی ها خودداری نماید.




ه: خودروی حامل مواد شیمیایی و سموم باید در ساعات تاریک شبانه روز , در نقاطی توقف کند که نور کافی جهت رریت آن توسط سایر وسایل نقلیه از 50 متری فراهم باشد. و چنانچه بنابر اضطرار و فوریت در مکانهای تاریک متوقف می گردد علاوه بر چراغهای ترمز که بایستی بدرستی عمل کرده و روشن باشند , حتما لازم است در مواضع 10 متری ابتدا و انتها وسیله نقلیه متوقف شده در حاشیه جاده و در پهلوی آن مبادرت به نصب چراغهای 24 ولتی زرد رنگ الکتریکی نماید. منبع تأمین نیروی این چراغها باید مستقل از خودرو باشد.
و: توقف خودرو در فاصله ای کمتر از 50 متر در ابتدا و انتهای پاها و تونلها و پیچ ها ممنوع است و چنانچه بنابر اضطرار خودرو در چنین مواضعی متوقف گردید , نصب علائم هشدار دهنده بنحوی که از فاصله 50 متری حضور خودرو حامل مواد شیمیایی و سموم را برای رانندگان عبوری از محور مشخص نماید الزامی است.
ماده 14: وسایل نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم جهت سوختگیری بایستی سوختگیری بایستی از پمپهای بنزین واقع در خارج از آبادیها و محدوه شهر ها استفاده کنند.
ماده 15: راننده و کمک راننده وسیله نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم بایستی در حین سوختگیری خودرو , نزد وسیله نقلیه باقی مانده و هرگز وسیله نقلیه مذکور را ترک ننماید.
ماده 16:حمل مواد شیمیایی و سموم در بارگیر و یدک مستقل ممنوع است و وسیله نقلیه حامل کالای خطرناک نباید تحت هیچ شرایطی توسط وسیله نقلیه دیگری یدک کشیده شود و نیز نباید تحت هیچ شرایطی وسیله نقلیه دیگری را یدک کشید.
ماده 17: تردد وسیله نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم در شرایط غیر عادی جاده , نظیر بارندگی شدید, هوای مه آلود و یا هر گونه عاملی اعم از جوی و غیر جوی نا مساعد که احتمال بروز حوادث رانندگی را افزایش می دهند ممنوع بوده و راننده وسیله نقلیه موظف است در اولین محل مناسب با رعایت نکات ایمنی مندرج در ذیل ماده 13 این فصل وسیله نقلیه را متوقف نماید.
ماده 18: حمل هر گونه مسافر به استثناء راننده و کمک راننده یا عوامل دیگری که با تشخیص مؤسسه حمل و نقل بایستی بهمراه محموله به عملیات حمل و نقل مواد شیمیایی و سموم کمک نماید ممنوع است.
ماده 19: استفاده از هر گونه وسیله روشنایی یا گرمازای آتش زا در داخل یا در فاصله 50 متری وسیله نقلیه حامل اینگونه مواد, ممنوع است.
ماده20: استعمال دخانیات در حین عملیات حملو نقل مواد شیمیایی و سموم در داخل کابین وسیله نقلیه حامل اینگونه مواد ,ممنوع است.
ماده 21: چنانچه به هر دلیل در حین عملیات بار اندازی یا بارگیری بناچار بایستی در محوطه ای تعدادی وسیله نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم متوقف شوند یا در توقفگاه مناسبی تعدادی خودرو حامل اینگونه کالاها متوقف گردیده اند بایستی حداقل از یکدیگر 20 متر فاصله داشته باشند .
ماده 22: چنانچه پمپ تخلیه مواد شیمیایی و سموم از نیروی موتور وسیله نقلیه انرژی خود را کسب نمی نماید بایستی حین تخلیه این مواد , موتور وسیله نقلیه خاموش باشد.



تبصره 1: چنانچه وسیله نقلیه , حامل محموله ای از طبقه های 6 و 8 و 9 بوده و محل تخلیه و باراندازی در مکانی مسقف واقع شده باشد بایستی وسیله نقلیه مجهز به موتور پمپ جهت تخلیه محموله بوده و منبع انرژی این پمپ مستقل از موتور محرکه وسیله نقلیه باشد.
ماده 23: حمل کالا و محصولات خطرناک از طبقه های 1و 6 و 8و 9 در وسایل نقلیه مفصل دار ممنوع است.
ماده 24: چنانچه محموله خطرناک از طبقه 4 و از ردیف 3/4 باشد بایستی توسط بارگیر مسقف و مقاوم نسبت به نفوذ آب و رطوبت حمل گردد.
ماده 25: چنانچه بهر دلیل وسیله نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم ناچار به توقف طولانی در نقطه ای گردد و این توقف ناشی از بروز نقص فنی در وسیله نقلیه یا تصادف رانندگی باشد راننده مکلف است در اسرع وقت مؤسسه حمل ونقل را از بروز حادثه مطلع نماید.
ماده 26: مؤسسه حمل و نقل مکلف است به محض اطلاع از بروز حادثه یا نقص فنی در وسیله نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم, وسیله نقلیه مناسبی را بهمراه عوامل لازم جهت ابر اندازی و سیله نقلیه معیوب و بارگیری و سیله نقلیه اعزامی به محل توقف خودداری حادثه دیده گسیل نماید.
ماده 27: مؤسسه حمل و نقل مکلف است قبل از اعزام وسیله نقلیه جهت بارگیری و حمل محموله مواد شیمیایی و سموم برنامه زمانبندی سفر را در اختیار راننده قرار داده و حتی المقدور محل توقف شبانه در محل مناسب را مشخص نماید.
ماده 28: راننده وسیله نقلیه مکلف است برنامه تنظیمی از سوی مؤسسه حمل و نقل را که با توجه به حداکثر سرعت مجاز حرکت تنظیم گردیده به دقت رعایت نماید.
ماده 29: مواد خطرناک از اناع زیر گروه طبقه 1 فقط بایستی در کامیونهای با بارگیر بسته یا دارای دربهای کناری(بغل باز شو) حمل شود. سایر مشخصات فنی اینگونه و سایل نقلیه در فصل چهارم ذکر گردیده است.
ماده 30: حداکثر وزن محموله از طبقه 1 و از زیر گروه 1/1 نبایستی از 1000 کیلوگرم در هر بارگیر وسیله نقلیه تجاوز کند.
ماده 31: حداکثر وزن محموله از طبقه 1 و از زیر گروه2/1 و 3/1 نبایستی از 3000 کیلو گرم در هر بارگیر وسیله نقلیه تجاوز کند.
ماده 32 : مؤسسه حمل و نقل مکلف است مقررات مربوط به اسناد و مدارک حمل و نقل مواد شیمیایی و سموم را طبق ضوابط و دستورالعمل های موجود رعایت نمود ه و بسته ها و جعبه های حامل مواد مذکور نیز بایستی دارای برچسب شناسایی بوده بصورتی بوده که مشخصات مواد و شماره طبقه مربوط به آن به دقت منعکس شده باشد.
ماده 33: چنانچه بایستی محموله ای از طبقه 1 درون وسیله نقلیه ای بارگیری شود بایستی حتما و بدقت تمام عوامل خارجی از محوطه بارگیر زدوده و پاکسازی شود.
ماده 34: چنانچه وسیله نقلیه حامل موادی از طبقه 1 بوده و مقرر است که محموله آن در باراندازیهای مختلف تخلیه گردد نحوه بارگیری بایستی به نحوی باشد که بدون جابجا کردن سایر جعبه های حامل مواد شیمیایی و سموم به ترتیب محموله , تخلیه و باراندازی شود.



ماده 35: چنانچه وسیله نقلیه حامل موادشیمیایی و سموم از طبقه 1, در محل پاسگاههای انتظامی یا مراکز ذیصلاح جهت کنترل اسناد و مدارک حمل و نقل و یا بازدید از محموله متوقف شود, راننده وسیله نقلیه مکلف به توقف خودرو در 50 متری پست مذکور است.
ماده 36: چنانچه کاروانی از وسایل نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم بدنبال یکدیگر در تردد می باشند , بایستی حداقل 80 متر از یکدیگر فاصله داشته و اسکورت شوند.
ماده 37: چنانچه محموله از نوع دی اکسید کربن و اکسید نیتروژن و گازهایی از طبقه 7 باشد حتما باید در وسایل نقلیه بدون مفصل و در تانکرهای ثابت که با استاندارد مناسب به شاسی وسیله نقلیه محکم گردیده اند, حمل گردد.
ماده 38: حمل گازهای از طبقه 7 در مخازن کوچک و در بارگیرهای کانتینری ممنوع است.
ماده 39: حمل مایعاتی از طبقه 8 در بشکه های مجزا بر روی بارگیر بصورت کفی یا اطاق دار ممنوع است.
ماده 40: حمل مایعات از طبقه 8 فقط توسط تانکرهای ثابت که بدقت بر روی شاسی وسیله نقلیه محکم گردیده , مجاز است.

فصل سوم:

مقررات مربوط به وسایل نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم


ماده 41: وسیله نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم باید دارای گواهینامه تایید صلاحیت موضوع مقررات مربوط به وسایل نقلیه حامل مواد خطر ناک آیین نامه و حمل و نقل جاده ای مورد خطر ناک باشند.

ماده 42: وسایل نقلیه ای که جهت حمل مواد شیمیایی و سموم حساس در مقابل رطوبت به کار می روند بایستی حتما به صورت مسقف باشد.

ماده 43: وسایل نقلیه تانکدار با بارگیری های نیم یدک که کانتینر های حامل مواد شیمیایی را حمل میکنند یا وسیله نقلیه ای که مواد شیمیایی و سموم را به صورت فله ای حمل میکنند باید از مثلث های خطر در هر دو طرف کانتینر و یا تانک استفاده کنند.

ماده 44: اطلاعات ذیل بایستی بصورتی خوانا بر روی بدنه وسایل نقلیه تانکر دار که مواد خطر ناک را حمل می نماید درج گردیده باشد:
1- تامه موسسه حمل و نقل
2- ظرفیت تانکر
3- وزن خالی تانکر
4- حد اکثر وزن تانکر به همراه محموله
5- نام محموله
6- تاریخ و مدت اعتبار بازرسی

ماده 45: اطلاعات ذیل نیز بایستی به صورتی خوانا بر روی بدنه تانک کانتینر های حامل مواد خطرناک درج گردیده باشد.
1- شماره ثبت تانک کانتینر
2- نام شرکت تولید کننده تانک کانتینر
3- شماره سریال اعلام شده توسط شرکت تولید کننده تانک کانتینر
4- مقدار عددی فشار محموله بر حسب مگا پاسکال یا بار
5- سال تولید تانک کانتینر
6- ظرفیت تانک کانتینر بر حسب لیتر


ماده 46- وسایل نقلیه ای که مواد شیمیایی و سموم با حد اکثر نقطه اشتعال 23 درجه سانتیگراد را حمل می نمایندباید سر پوشیده بوده و طرح ساخت محفظه بار گیر آنها به صورتی باشد که محموله آنها تحت اثر دما و حرارت خارج از محیط قرار نگیرند .

ماده 47: حد اکثر عمر تانکر هایی که به صورت بارگیرجهت حمل مواد شیمیایی و سموم به کار می روند نبایستی از هشت سال تجاوز کند.
تبصره 1- موسسات حمل و نقل مکلفند در دوره های مسافتی 5000 کیلومتری تانکر را مورد بازرسی دقیق قرار داده و از صحت اتصالات و عدم نشت محموله از محل اتصالات به دقت یقین حاصل نمایند.

ماده 48: حد اکثر عمر تانکر هایی که محمولاتی از طبقه 2-5 و 8 را حمل می کنند از تاریخ تولید 4 سال خواهد بود . این تانکر ها باید از ورق به پوشش گالوانیزه ساخته شده باشند.
تبصره : موسسات حمل و نقل مکلفند دردوره های مسافتی 2500 کیلو متری تانکر را مورد بازرسی دقیق قرار داده و از صحت استحکام اتصالات و عدم نشت محموله یقین حاصل کنند.

ماده 49:خودرو های حامل مواد شیمیایی و سموم باید در سطح قائم عقب دارای مثلث نارنجی رنگ به طول قاعده 40 سانتی متر و ارتفاع 30 سانتی متر با خط مشکی حاشیه ای به ضخامت 15 میلیمتر باشند. نحوه نصب تابلو های مذکور باید به صورتی باشد که از 15 متری به وضوح دیده شود چنانچه ابعاد وسیله نقلیه یا بارگیری به حدی است که امکان نصب تابلوی



مذکور با ابعاد ذکر شده میسر نمی باشد طول قاعده و ارتفاع و ضخامت خط حاشیه تابلوی مثلثی شکل خطر به ترتیب تا 30 سانتیمتر و 15 سانتیمتر و 10 میلیمتر قابل کاهش می باشد.
تبصره : خودرو های تانکر دار و بار گیری هایی که دارای بیش از یک تانکر برای حملو نقل مواد خطرناک می باشند علاوه بر نصب مثلث مذکور باید در طرفین نیز دارای مثلث خطر با همان ابعاد موصوف باشند.

ماده 50: خودرو ها و یا کانتینر های حامل مواد شیمیایی و سموم که دارای محموله ای به صورت جامد و فله ای می باشند علاوخ بر بصب مثلث خطر موضوع ماده 49 این فصل باید دارای تابلو های نارنجی که شماره کالا ، شماره خطر و سایر مشخصات لازم در آن ثبت گردیده باشند .(پیوست)
ماده 51: حمل سوخت اضافی در مخازن و بشکه های متحرک ، درون وسیله نقلیه حامل مواد شیمیایی وسموم ممنوع است.


ماده 52: وسایل نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم بایستی به وسایل اطفاء حریق مناسب مجهز باشند این ابزار اطفاء حریق که برای مبارزه با آتش سوزی خای احتمالی به کار میرود به شرح ذیل می باشد.
1- تانکر ها، خودرو های حامل تانکر های قابل جدا شدن به ظرفیت حد اکثر 1000 لیتر و تانک کانتینر های حامل گاز ها به ظرفیت حد اکثر 3000 لیتر به دستگاه اطفاء حریق دستی به ظرفیت دو کیلو گرم پودرخشک که امکان مهار آتش در داخل کابین وسیله نقلیه ، موتور و یا بخش بار گیر را فراهم نماید، مجهز باشند.
2- خودرو هایی که حد اکثر وزن نا خالص آنها 5/3 تن می باشد به دستگاه اطفاء حریق دستی به ظرفیت حد اقل 6 کیلو گرم پودر خشک که امکان مهار حریق در داخل کابین وسیله نقلیه ،موتور یا بخش بار گیر را فراهم نماید.
3- خودرو هایی که وزن نا خالص آنها بالاتر از 5/3 تن می باشد به دستگاه اطفاء حریق دستی به ظرفیت حد اقل 6 کیلو پودر خشک و و سیله اطفاء حریق ثابت که قدرت مهار کردن آتش سوزی ایجاد شده در محوطه کابین و موتور وسیله نقلیه را دارا باشند.


فصل چهارم:

مقررات مربوط به پرسنل جایگاه های عرضه مواد شیمیایی راننده و خدمه وسایل نقلیه حامل مواد شیمیایی وسموم

ماده 53: رانندگان وسایل نقلیه حامل موادشیمیایی و سموم بایستی دارای گواهینامه معتبر مناسب با وسیله نقلیه تحت راهبری خویش بوده و حد اقل مدت سه سال از زمان صدور گواهینامه ایشان شپری شده باشد.

تبصره 1:حد اقل سن رانندگانی که قصد فعالیت در زمینه حمل ونقل مواد شیمیایی و سموم را دارند بایستی 23 سال تمام باشد.

ماده 54:رانندگانی که به فعالیت در زمینه حمل و نقل مواد شیمیایی و سموم اشتغال دارند بایستی حائز شرایط ذیل باشند.
1-عدم سوء پیشینه کیفری موثر
2-عدم اعتیاد به مواد مخدر
3-عدم ابتلاء به بیماریهای که با ایمنی رانندگی منافات دارد.

ماده 55:آندسته از رانندگانی که مواد شیمیایی و سموم را داخل تانکر های ثابت یا تانکر های قابل انتقال با ظرفیت بیش از 1000 لیتر ، یا تانک کانتینر های با ظرفیت بیش از 3000 لیتر حمل و نقل می کنند و همچنین رانندگانی که به حمل این مواد توسط وسایل نقلیه ای با وزن نا خالص بیش از 3500 کیلو متر گرم اقدام می نمایند . علاوه بر گواهینامه مربوط به آن وسیله نقلیه ،بایستی گواهینامه ویژه ای که موید آشنایی با موضوع کالای شیمیایی و سموم،مفاد آیین نامه حمل و نقل جاده ای مواد شیمیایی و سموم اقدامات احتیاطی جهت اجتناب از بروز حوادث ناشی از خمل و نقل مواد شیمیایی و سموم و اقدامات پیشگیرانه در جهت جلو گیری از حوادث ناشی از خمل و نقل جاده ای بعمل آورند.

ماده 56: برای صدور گواهینامه ویژه مذکور در ماده 55،موسسات خمل ونقل که به جا بجایی مواد شیمییایی و سموم مبادرت می ورزند،مکلفند بر اساس ضوابط و دستورالعمل های اعلام شده از طرف سازمان حمل ونقل و پایانه های کشور ،اقدام به برگزاری دوره های آموزشی خاص حول محور های ذیل نموده و پس از اتمام دوره و موفقیت راننده در آزمون صلاحیت علمی و عملی ،گواهینامه ویژه راننده مزبور را صادر نمایند . این محورها عبارتند از :
الف- اطلاعات لازم جهت شناخت رفتار انواع مواد شیمیایی و سموم مطابق طبقه بندی انجام شده در این آیین نامه.
ب-اطلاعات لازم مبنی بر رفتار احتیاطی لازم در حین حمل و نقل به منظور اجتناب از بروز حوادث ناشی از فعل و انفعالات شیمیایی محموله .
ج- اطلاعات مربوط به نحوه عملکرد در حین بروز حوادث احتمالی در جهت کاهش خطرات حادثه نسبت به انسان ،حیوان یا محیط زیست.
د- اطلاعات لازم در زمینه اطفاء حریق، کمک های اولیه ، استفاده از وسایل ایمنی مناسب ، روش های مناسب جهت جلو گیری از مخاطرات ناشی از نشت و تراوش مواد و شماره های مراکز اورژانس و فوریت ها.


ماده 57: پرسنل جایگاههای عرضه مواد شیمیایی رانندگان وسایل نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم موظفند قبل از آغاز عملیات حمل و نقل از وجود ابزار و لوازم ذیل در محل کار و یا کابین وسیله نقلیه تحت راهبری خویش یقین و اطمینان حاصل نمایند . (حسب مورد).
الف- جلیقه زرد رنگ احتیاط
ب- عینک حفاظتی مناسب جهت حفاظت از چشم در مقابل حوادث و خطرات ناشی از واکنش های شیمیایی مواد خطرناک.
ج- ماسک مناسب جهت تصفیه بخارات و گازهای ناشی از مواد سمی ، چنانچه کالای حمل و نقلی ماده ای سمی باشد.
د- دستکش لاستیکی مناسب
ح-چکمه پاپوش مناسب (چکمه لاستیکی )
و- تن پوش سراسری از جنس مواد ضد آب (واتر پروف)
ز- چراغ قوه دستی
ه-بطری حاوی مایع شستشوی چشم
ط- بطری حاوی آب

تبصره : آشنایی با نحوه استفاده از تجهیزات مندرج در این ماده بایستی به عنوان سر فصلی جداگانه در مباحث دوره های آموزشی مندرج در ماده 57 به رانندگان وسایل نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم آموزش داده شود.

ماده 58: موسسات حمل و نقل موظفند بایگانی کاملی از سوابق رانندگان تحت پوشش خود که فعال در زمینه حمل و نقل مواد شیمیایی و سموم می باشند به شرح ذیل ضبط و ثبت نمایند.
الف- کلیه مدارک مندرج در ذیل ماده 54
ب- رو نوشت گواهینامه تایید صلاحیت رانندگان
ج- سوابق مشخصات حرفه ای رانندگان

ماده 59: ماموران راهنمایی و رانندگان در صورت احراز تخلف یا بروز حادثه توسط وسایل نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم طبق قوانین و دستور العمل های جاری با راننده برخوردخواهند نمود.

ماده60: موسسات حمل و نقل مکلفند جدول امتیاز بندی را که از جانب سازمان حمل و نقل و پایانه های کشور تهیه گر دیده است، رعایت نمایند.

ماده 61: حد اکثر سن مجاز برای رانندگان وسایل نقلیه حامل مواد شیمیایی و سموم 50 سال تمام می باشد و موسسه حمل و نقل مکلف است به محض رسیدن سن راننده به 50 سالگی ضمن ضبط گواهینامه تایید صلاحیت وی ، از ارائه خدمات یا تحویل بار حامل مواد شیمیایی و سموم به راننده مذکور جلو گیری و مراتب را به سازمان حمل و نقل و پایانه های کشور منعکس نمایند .




ماده 62: استفاده از شخص کمک راننده ای که حائز کلیه شرایط مندرج در ردیف های ذیل ماده 54 همین فصل می باشد، همراه وسایل نقلیه حامل مواد خطرناک اجباری است.