ارزیابی پوسچرشغلی به روش RULA

امروزه روند رو به رشد تکنولوژی وفن آوری مخـصوصا در کـشورهای در حـال گـسترش واحـدهای تولیـدی و همچنین ارائه خدمات ماشینی باعث ارتقاء سطح کیفی کار و محصولات شده اسـت . در عـین حـال در انجـام ایـن فعالیت بلااجبار عوامل زیان آوری وجود دارد کـه بـر سـلامتی نیـروی کـار اثر گذاشـته وسـلامتی او را تهدیـد مـی کنــد . از جملــه عوامــل زیــان آور وجــود ریــسک فــاکتور هــایی اســت کــه باعــث بیماریهــای اســکلتی - عــضلانی میگردد و هر ساله هزینه هنگفتی را بر صاحبان صنایع و اقتـصاد کـشورها تحمیـل مـی کند بـه طـوری کـه هزینـه مستقیم بیماری اسکلتی - عضلانی در آمریکا در سال 1997 ، 20 بیلیون دلار گزارش شده است .

در طول انجام یک فرآیند کاری استاتیک توسط افراد، آنها مجبور هستند بدن خود را در وضعیت های خاصی قرار دهند که  این نگهداشتن بدن در وضعیت خاص ، پوسچر (POSTURE) نامیده می شود  .پوسچر ها از لحاظ ارگونومیکی می توانند مطلوب و یا نامطلوب باشند. هـدف ما از بررسـی این پوسچر ها تحلیل دقیق ریسک فاکتورهایی است که در هنگام کار کـردن بوجـود مـی آیـد کـه یـا بـه طـور مجـزا باعـث آسیب به دستگاه اسکلتی - عضلانی می گردد و یا باعث تشدید عوارض میشود .

بطورکلی برای ارزیابی پوسچرها از روش های کدگذاری استفاده می کنند که OWAS و RULA پرکاربرد تـرین آنها هستند کد گذاری تکنیک OWAS برای اعضای بالا تنه( Upper Limb) بسیار کلی میباشد و این در حـالی اسـت کـه عمده اختلالات اسکلتی - ماهیچه ای مرتبط با کار از جمله صدمات ناشی از تروماهای تجمعـی  (CTDs) و آسـیب های ناشی از  حرکات تکراری( RMIs) عموما در اعضای بالا تنه مخصوصا در مـچ  (Wrist) شـانه  (Shoulder) و کمر (Low Back) رخ میدهد .

در واقع تکنیک OWAS در پیشگیری از برخی اختلالات اسکلتی - ماهیچه ای مربوط بـه اعـضای بالاتنـه ازجمله مچ کارایی لازم را ندارد و این موضوع در هنگام بررسی داده ها و ارائه راه کارهای اصلاحی مشهود میشود  بدین منظور تکنیک RULA معرفی گردید . این تکنیک توسط  McAtamneyو Corlett  در سال1993 معرفی گردید . واژه RULA   مخفف Rapid Upper Limb Assesment بوده و به معنای ارزیابی سریع اعضای بالا تنه میباشد.

در این روش برای آنالیز پوسچرهای کاری هر بخش اصلی بدن بر اساس میزان جابجایی از وضعیت طبیعی اش ارزیابی میگردد بدین ترتیب که مطابق با افزایش میزان انحراف آن بخش از وضعیت طبیعی اش عـددی بـه عنـوان کد پوسچر به آن اختصاص می یابد . پس از ترکیب کدهای بدست آمده برای بخـش هـای مختلـف بـدن و بـرآورد نیروهای خارجی و ماهیچه ای از طریق جداول مربوطه مقدار کد نهایی که بیان کننـده شـدت مخـاطره پوسـچر و سطح اضطراری بودن اصلاحات میباشد تعیین میگردد . این روش شامل 5 شکل است و در آن اعضای بدن به دو گروه ) A شامل مچ ، بازو ، ساعد ) و گروه ) B شامل گردن، تنه و پاها ) تقسیم بندی میشوند . بطـور کلـی بـرای گروه A واژه Upper Limb و برای گروه B واژه ی Whole Body بکار برده میشود .

اجرای روش رولا دارای سه مرحله است :

مرحله اول : ثبت وضعیت انجام کار .

مر حله دوم سیستم امتیاز دهی .

مرحله سوم مشخص کردن سطوح اقدامات( Action Level ) می باشد .

امروزه روند رو به رشد تکنولوژی وفن آوری مخـصوصا در کـشورهای در حـال گـسترش واحـدهای تولیـدی و همچنین ارائه خدمات ماشینی باعث ارتقاء سطح کیفی کار و محصولات شده اسـت . در عـین حـال در انجـام ایـن فعالیت بلااجبار عوامل زیان آوری وجود دارد کـه بـر سـلامتی نیـروی کـار اثر گذاشـته وسـلامتی او را تهدیـد مـی کنــد . از جملــه عوامــل زیــان آور وجــود ریــسک فــاکتور هــایی اســت کــه باعــث بیماریهــای اســکلتی - عــضلانی میگردد و هر ساله هزینه هنگفتی را بر صاحبان صنایع و اقتـصاد کـشورها تحمیـل مـی کند بـه طـوری کـه هزینـه مستقیم بیماری اسکلتی - عضلانی در آمریکا در سال 1997 ، 20 بیلیون دلار گزارش شده است .

در طول انجام یک فرآیند کاری استاتیک توسط افراد، آنها مجبور هستند بدن خود را در وضعیت های خاصی قرار دهند که این نگهداشتن بدن در وضعیت خاص ، پوسچر (POSTURE) نامیده می شود .پوسچر ها از لحاظ ارگونومیکی می توانند مطلوب و یا نامطلوب باشند. هـدف ما از بررسـی این پوسچر ها تحلیل دقیق ریسک فاکتورهایی است که در هنگام کار کـردن بوجـود مـی آیـد کـه یـا بـه طـور مجـزا باعـث آسیب به دستگاه اسکلتی - عضلانی می گردد و یا باعث تشدید عوارض میشود .

بطورکلی برای ارزیابی پوسچرها از روش های کدگذاری استفاده می کنند که OWAS و RULA پرکاربرد تـرین آنها هستند کد گذاری تکنیک OWAS برای اعضای بالا تنه( Upper Limb) بسیار کلی میباشد و این در حـالی اسـت کـه عمده اختلالات اسکلتی - ماهیچه ای مرتبط با کار از جمله صدمات ناشی از تروماهای تجمعـی (CTDs) و آسـیب های ناشی از حرکات تکراری( RMIs) عموما در اعضای بالا تنه مخصوصا در مـچ (Wrist) شـانه (Shoulder) و کمر (Low Back) رخ میدهد .

در واقع تکنیک OWAS در پیشگیری از برخی اختلالات اسکلتی - ماهیچه ای مربوط بـه اعـضای بالاتنـه ازجمله مچ کارایی لازم را ندارد و این موضوع در هنگام بررسی داده ها و ارائه راه کارهای اصلاحی مشهود میشود بدین منظور تکنیک RULA معرفی گردید . این تکنیک توسط McAtamneyو Corlett در سال1993 معرفی گردید . واژه RULA مخفف Rapid Upper Limb Assesment بوده و به معنای ارزیابی سریع اعضای بالا تنه میباشد.

در این روش برای آنالیز پوسچرهای کاری هر بخش اصلی بدن بر اساس میزان جابجایی از وضعیت طبیعی اش ارزیابی میگردد بدین ترتیب که مطابق با افزایش میزان انحراف آن بخش از وضعیت طبیعی اش عـددی بـه عنـوان کد پوسچر به آن اختصاص می یابد . پس از ترکیب کدهای بدست آمده برای بخـش هـای مختلـف بـدن و بـرآورد نیروهای خارجی و ماهیچه ای از طریق جداول مربوطه مقدار کد نهایی که بیان کننـده شـدت مخـاطره پوسـچر و سطح اضطراری بودن اصلاحات میباشد تعیین میگردد . این روش شامل 5 شکل است و در آن اعضای بدن به دو گروه ) A شامل مچ ، بازو ، ساعد ) و گروه ) B شامل گردن، تنه و پاها ) تقسیم بندی میشوند . بطـور کلـی بـرای گروه A واژه Upper Limb و برای گروه B واژه ی Whole Body بکار برده میشود .

اجرای روش رولا دارای سه مرحله است :

مرحله اول : ثبت وضعیت انجام کار .

مر حله دوم سیستم امتیاز دهی .

مرحله سوم مشخص کردن سطوح اقدامات( Action Level ) می باشد .

مرحله اول :ثبت وضعیت انجام کار

ارزیابی از وضعیت انجام کار به وسیله مشاهده مستقیم وظایف فرد مورد بررسی در طی چندین سیکل کاری شروع می شود . ارزیابی و ثبت نمره از هر پوسـچر در طـی سـیکل کـاری طبق روش رولا سریع انجام می شو د . در این روش نیمه راست یا نیمه چپ جداگانه ارزیابی می شود و همچنین میتوان بعد از مشاهده و ثبت با فیلم برداری نیمه دیگر بدن را مورد ارزیابی قرار داد.

ملاحظاتی که باید در اجرای روش رولا به آن توجه شود

1. ثبت مشاهدات بصورت مستقیم ( ناظر به فرد ) در طی زمان مشخص شده باشد

2. مدت زمان نمونه برداری 30- 40 دقیقه با وقفه های30 ثانیه ای است.

3. هنگام ثبت مشاهدات باید فرد 15 دقیقه قبل شروع به کار کرده باشد .

4. آموزش و تمرین قبل از شروع روش رولا اهمیت بسزائی دارد 

5. شناسائی و شناخت کامل روند فرآیند جهت دستیابی به ارتباط بین مشاهدات وضعیت بدن در حین کار مهم است 

6. چنانچه کاری از چند وظیفه تشکیل شده باشد وظیفه ای باید ارزیابی شود که بیشترین تکرار دارد. 

7. در روش رولا درصد زمانی محاسبه نمی شود ملاک عمل تکرار کار است

8. ابتدا باید مطالعات اولیه به صورت تصادفی بین گروه شغلی اجرا گردد. ( pilot study ) 

مرحله دوم:سیستم امتیاز دهی

سیستم امتیازدهی در روش RULA از 6 گام مشخص ، نشان داده شده در شکل 1 پیروی می کند. ( در ادامه این گام هاشرح داده خواهد شد. ) به منظور بوجود آمدن یک روش ارزیابی سـریع ، همانطورکه در قبل هم اشاره شده است ، اعـضای بـدن بـه دوگـروه B,A طبقه بندی می شوند . گروه A شامل اعضای بازو،ساعد، مچ و گروه B اعضای گردن، تنه و پا می باشند.محدوده حرکتی هر عضو بر اساس زاویه حرکتی ( گستره حرکتی ) نمره گذاری میگردد. مثلا نمره یک بیانگر میزان حرکت عضو یـا وضعیت انجام کار آن عضو در حداقل ریسک است. با افزایش نمره وضعیت انجام کار عضو درشـرایط نامـساعد قـرار گرفته و باعث افزایش ریسک است.

گام 1: کاربر بـا اسـتفاده از دامنه زوایای نشان داده شده در شکل2-A می تواند کد پوسچر هـای گروه A شامل بـازو (Upper Arm ) - سـاعد (Lower Arm) - مچ (Wrist) و پیچش مچ(Wrist Twist) را بدست آورد و در محل های مشخص شده در شکل 1 قرار دهد. سپس باید همین فرآیند را برای بدست آوردن کد پوسچر های گروهB شامل گردن (Neck) ، تنـه (Trunk) و پاهـا(legs) تکـرار کند با این تفاوت که باید از شکل 2-b استفاده کند.

گام 2: در این مرحله با داشتن کد پوسچر های گروه A و قرار دادن آنها در جدول 3-A ،از تلاقی این کد پوسچر ها با هم ، امتیاز اندام های گروه A بدست می آید که باید این امتیاز را در قسمت مربوط به آن در شکل 1 قرار داد . به همین ترتیب با قرار دادن کد پوسچر های گروهB در جدول 3-B ، امتیاز اندام های گروهB بدست می آید که باید در قسمت مربوط به آن در شکل 1 قرار داد.

گام 3: امتیاز نیرو یا فشار(Force) باید برآورد شود که با استفاده از جدول نمره های نیرو یافشار(Force or Load Score)(جدول 4)انجام می گیرد.این امتیاز در قسمت مربوطه در شکل 1 قرارمی گیرد که برای گروه هایB,A یکسان است.

جدول شماره4

چنانچه کار به صورت استاتیک باشد: مثلا باری برای بیش از یک دقیقه در دست قرار گرفته و برای بیشتر از 4 مرتبه در دقیقه تکرار شود به آن امتیاز 1 بدهید

گام 4: امتیاز نیرو های ماهیچه ای از جدول بکـارگری نیـروی ماهیچـه ای(Muscle Use Score)(جدول5) بدست آمده ودر قسمت مربوطه در شکل 1قرار می گیرد .این امتیاز هم برای گروه هایB,A یکسان است.

جدول شماره 5
3	2	1	0
- بار استایتک 10-2 کیلو گرم یا بیشتر -نیرو یا بار مداوم 10-2 کیلوگرمی -نیرو یا تنش ناگهانی	-بار استاتیک کمتر از2 کیلو گرم - نیرو یا بار مداوم کمتر از2کیلوگرمی	-بار 10-2 کیلو گرم که به صورت منقطع اعمال می شود.	- کاربدون فشار یا بار کمتر از2 کیلو گرم به صورت منقطع

گام 5: با استفاده از محاسبات زیر امتیازات D,C را بدست آورده و در قسمت مربوطه در شکل 1 قرار می دهیم:

امتیاز نیرو+امتیازنیرو های ماهیچه ای+ امتیاز اندام های گروه A =امتیازC (بازو،ساعد،مچ،چرخش مچ)

امتیاز نیرو+امتیازنیرو های ماهیچه ای+ امتیاز اندام های گروه B =امتیازD (گردن،تنه،پا)

گام6: حال برای بدست آوردن امتیاز نهایی( Grand Score) بایـستی امتیاز هـای C و D را ترکیب نمود.این کار را می توان با استفاده از جدول6 انجام داد .این جدول از روشن به تاریک جهت نشان دادن میزان خطر با تاریک شدن نواحی طبقه بندی شده است.از تلاقی امتیاز های CوD ، نمره نهایی بدست می آید که در خانه مربوطه در شکل 1 قرار می گیرد.

مرحله سوم:مشخص کردن سطوح اقدامات:

با انجام مرحله دوم ، امتیاز نهایی برای پوسچرهای مختلف حاصل می شود .امتیاز نهایی در چهارمحدوده کاری مطرح می شود که تفسیر آنها به این صورت می باشد:

محدوده کاری اول : عدد 1 یا 2 نشان می دهد که پوسچر در صورتیکه برای مدت طولانی تکرار نشود یـا در آن حالت باقی نماند قابل قبول می باشد .

محدوده کاری دوم : عدد 3 یا 4 نشان می دهد که می بایستی تحقیقات دقیق و بیشتری بر روی پوسچر صورت بگیرد و احتمالا تغییراتی نیز لازم است .

محدوده کاری سوم : عدد 5 یا 6 نشان می دهد که می بایستی به زودی تغییرات و اصـلاحات و نیـز تحقیقـات دقیق تر صورت بگیرد .

محدوده کاری چهارم : اعداد 7 یا بیشتر نشان می دهـد کـه مـی بایـستی سـریعا تغییـرات و اصـلاحات بـه همـراه تحقیقات دقیق تر صورت پذیرد .

درانتها با یک مثال سعی می شود تا این روش بهتر توضیح داده شد:

در مطالعه ای که در مورد شرایط کاری رانندگان اتوبوس های شرکت واحد در تهران انجام شد ، یکی از پوسچرهایی که مورد بررسی قرار گرفت «چرخش به سمت راست یا داخل شدن به ایستگاه»بود .100 مشاهده از مچ، ساعد، بازو، سر، کمر و پاها بر اساس پوسچر ثبت شده صورت گرفت و کدگذاری نهایی بر روی عکسهای تهیه شده از راننده ها انجام شد و درجدول مربوطه قرار گرفت و به کار ماهیچه نمره یـک داده شـد ( به دلیل استاتیک بودن کار ) و نمره نیرو صفر در نظر گرفته شد ( به دلیل هیدرولیک بودن فرمان، راننـده درموقـع چرخش آن نیرویی اعمال نمی کند ).

در شکل زیر می توانیدچگونگی بدست آوردن امتیاز این پوسچر را مشاهده کنید ( البته امتیاز زیر مربوط به قسمت سمت راست راننده می باشد )

در این مطالعه به طور کلی 8 پوسچر کاری مورد مطالعه قرار گرفت که نام وامتیاز آنها را در جدول زیر می توانید مشاهده کنید:

جدول تعیین وضعیت پوسچرهای چپ و راست بر حسب الویت اقدامات اصلاحیدر رانندگان اتوبوس شرکت واحد

توضیحات	نمره نهائی Grand Score	نام پوسچر	شماره پوسچر
فورا تغییرات و اصلاحات لازم صورت گیرد	7	گرفتن بلیط از خانمها در حالت نشسته	1R*
فورا تغییرات و اصلاحات لازم صورت گیرد	7	گرفتن بلیط از خانمها در حالت نشسته	1L**
فورا تغییرات و اصلاحات لازم صورت گیرد	6	باز کردن درب عقب	2R
به زودی تغییرات و اصلاحات لازم صورت گیرد	6	باز کردن درب عقب	2L
به زودی تغییرات و اصلاحات لازم صورت گیرد	6	گرفتن بلیط از آقایان در حالت نشسته	3R
احتمالا تغییرات لازم است	4	گرفتن بلیط از آقایان در حالت نشسته	3L
احتمالا تغییرات لازم است	3	باز کردن درب جلو	4R
احتمالا تغییرات لازم است	2	باز کردن درب جلو	4L
احتمالا تغییرات لازم است	4	چرخش به چپ یا خروج از ایستگاه	5R
احتمالا تغییرات لازم است	3	چرخش به چپ یا خروج از ایستگاه	5L
احتمالا تغییرات لازم است	4	چرخش به راست یا داخل شدن به ایستگاه	6R
به زودی تغییرات و اصلاحات لازم صورت گیرد	5	چرخش به راست یا داخل شدن به ایستگاه	6L
احتمالا تغییرات لازم است	2	رانندگی در مسیر مستقیم	7R
احتمالا تغییرات لازم است	2	رانندگی در مسیر مستقیم	7L
فورا تغییرات و اصلاحات لازم صورت گیرد	7	بلیط گرفتن در حالت ایستاده	8R
احتمالا تغییرات لازم است	4	بلیط گرفتن در حالت ایستاده	8L

در جدول بالا مشاهده می شود که پوسچر های (گرفتن بلیط از خانم ها در حالت نشسته )و (باز کردن درب عقب) دارای امتیاز بالایی هستند.برای اصلاح این پوسچر ها 2 پیشنهاد ارائه گردیده است:

1- جایگزین کردن یک سیستم الکترو نیکی به جای سیستم کنونی دریافت بلیط

2- نصب آینه کنار درب جلودر قسمت پایین تر وهمچنین بالا بردن ارتفاع صندلی راننده (تاجایی که به ارتفاع رکبی ارگونومیکی او آسیبی وارد نشود.

برگرفته از :

http://industry.mihanblog.com